GÜNDEME BAKIŞ- Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, kentte kamu mallarının satışının hızlandığını dikkat çekti. Odadan yapılan açıklama şu şekilde: “Son yıllarda sermayenin İzmir’e olan ilgisi planlama yetkisi bulunan kurumların onayladığı planlardan çok net bir şekilde görülmektedir. Meslek odası olarak kentlerimizde yaşanan bu gelişmeleri takip etmekte, konuya ilişkin görüşlerimizi kamuoyuyla paylaşmaktayız. Geçmişte hazine mülkiyetinde bulunan mülkiyetler ilgili kurumlar tarafından İzmir Tınaztepe Üniversitesi’ne tahsis edilmiş ve 25.09.2020 tarihinde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği onanmıştır. Plan değişikliğine konu alanın hemen üst kısmında yer alan ve meslek odamızca açılan dava sonucu iptal edilen İzmir İli, Buca İlçesi, Tınaztepe Mahallesi, 7678,7679,7680,7681,7682,7683 ve 7684 no’lu adaların “Kentsel Gelişme Alanı” ve “Büyük Alan Kullanımı Gerektiren Kamu Kuruluş Alanı” belirlenmesine yönelik 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliğine ilişkin 26.06.2020 tarihinde yaptığımız basın açıklamasında kamu mülkiyetinin hazin hikayesini paylaşmış ve Büyükşehir Belediyesini hatalı plan kararlarından vazgeçerek sorumluluğa davet etmiştik[1]. Süreç bu aşamada iken benzer bir hikayeye sahip kamu mülkiyetinin bu sefer de Toplu Konut İdaresi ve Bakanlık eliyle vakıf üniversitesine hukuka aykırı bir şekilde devrine yönelik işlemler gerçekleştirilmiştir[2]. PLAN DEĞİŞİKLİĞİNİN GEREKÇESİ BÖLGEDEKİ KAMU MÜLKİYETLERİNİN SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ TASFİYESİNİ GÖZ ARDI ETMEKTEDİR! Plan değişikliklerinin gerekçesi “Tınaztepe Üniversitesinin faaliyete başlayabilmesi amacıyla vakıf mülkiyetinde bulunan sağlık tesisi alanı kullanımında kalan alanın üniversite alanı belirlenerek, üniversitenin ihtiyaçlarını karşılayacak yapılanmanın sağlanması için alanda genel yaklaşımlarının ve yapılaşma koşullarının belirlenmesi için çevre düzeni planı değişikliği hazırlanmıştır.” şeklinde açıklanmaktadır. Yapılan işlemin şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı çerçevesinde yapılıp yapılmadığına ilişkin değerlendirme yapılabilmesi için bahse konu mülkiyetlerin başından geçen bütün süreçlerin plan değişikliği açıklama raporunda yer alması gerekmektedir. Ancak plan değişikliği açıklama raporlarında, bu sürecin tamamı yerine bir kısmına yer verilmiş olmasının, yapılan işlemdeki hukuka aykırılığı gizlemeye dönük olduğunu göstermektedir. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TARAFINDAN PLAN DEĞİŞİKLİĞİNE KONU ALANDA SÜREÇ İÇERİSİNDE MEVZUATA AYKIRI PLAN ONAMA SÜREÇLERİ GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR! Söz konusu alanda, ilk olarak Büyükşehir Belediye Meclisinin 21.03.1996 tarih ve 05.95 sayılı kararı doğrultusunda 06.05.1996 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında “Sağlık Alanı”, “Eğitim Alanı” ve “Belediye Hizmet Alanı” kullanım kararlarının belirlendiği, sonrasında onaylanan plan ve plan değişikliklerinde fonksiyon değişiklikleri olsa da kamusal kullanım kararlarının korunduğu, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak Büyükşehir Belediyesine iletilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonunun, Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.08.2008 tarih ve 01.1845 sayılı kararıyla onandığı ve söz konusu parsellerin bu planlarda “Sağlık Tesisleri Alanı” kullanım kararında kaldığı, Sağlık Bakanlığının, Buca İlçesi, Tınaztepe Mahallesi, 7586 ada, 11 parseldeki “Sağlık Tesisleri Alanı” kullanımına ihtiyaç bulunmadığı gerekçesiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 18.09.2012 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği ile, söz konusu parselin kullanım kararının “Özel Sağlık Tesisleri Alanı” olarak; 8192 ada, 1 parselin ise kullanım kararı korunarak “Sağlık Tesisleri Alanı” olarak belirlendiği, Son olarak; İzmir İli, Buca İlçesi, Tınaztepe Mahallesi, 95.112,42 m2 yüzölçümündeki 7586 ada, 11 parsel ile 6.912,34 m2 yüzölçümündeki 8192 ada, 1 parsel no’lu taşınmazlara ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği ile “Üniversite Alanı”, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile “Yüksek Öğretim Alanı” ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği ile E:1.00 Yençok: Z+5 Kat yapılaşma koşullu “Yüksek Öğretim Tesisi Alanı” kullanım kararının getirildiği ve söz konusu plan değişikliklerinin 25.09.2020-24.10.2020 tarihleri arasında 1 ay süreyle Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce askıya çıkarıldığı, tespit edilmiştir. 09.05.1985 tarih ve 18749 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanunu eki yönetmeliklerde, geçmişten bugüne plan değişikliklerinin bilimsel ve teknik gerekçelerinin bulunması ve kaldırılan kamusal alanlara eşdeğer kamusal alanlar ayrılması gerektiği vurgulanmıştır. Tartışmaya konu mülkiyetlerin, “Sağlık Tesisleri Alanı” olarak belirlenmesine yönelik 18.09.2012 tarihli 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği, o tarihte yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 27. maddesinde (aynı madde kısmı değişikliklerle 14.06.2014 tarihinde yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 26. maddesinde yer almaktadır) yer alan hususlara aykırı olarak eşdeğer alan ayrılmadan onaylanmıştır. 25.09.2020 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği öncesi yürürlükte bulunan plan kararlarında “Sağlık Tesisleri Alanı” kullanım kararının Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 26. maddesinde ifade kaldırılan sosyal altyapı alanına eşdeğer alan ayrılmadan yeni bir hatalı işlem gerçekleştirilmiştir. PLAN DEĞİŞİKLİKLERİ ARACILIĞIYLA KAMU MÜLKİYETLERİNİN SATIŞININ YOLU AÇILMIŞTIR! 7586 ada, 11 parsel, öncesinde Hazine Mülkiyetinde iken sonrasında Tapdi Oksijen Özel Sağlık ve Eğitim Hizmetleri Sanayi Tic. A.Ş. adına devir işleminin gerçekleştiği, sonrasında gerçekleştirilen satış işlemi sonucunda 14.09.2018 tarih ve 26073 yevmiye numarasıyla İzmir Tınaztepe Üniversitesi adına tescil edildiği, 8192 ada, 1 parsel, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) adına kayıtlı iken İzmir Tınaztepe Üniversitesine satış işleminden 05.12.2018 tarih ve 34084 yevmiye numarasıyla Tınaztepe Üniversitesi adına tescil edildiği, tespit edilmiştir. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 11. maddesinde “Kamuya ait gayrimenkuller”in hangi amaçla kullanılacağı ifade edilmektedir. İlgili maddede; “İmar planlarında; meydan, yol, su yolu, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir.” şeklinde hüküm yer almaktadır. Ancak 18.09.2012 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği ile öncelikle söz konusu mülkiyetlerin kamusal kullanım kararları özel kullanımlara çevrilmiş sonrasında satışı gerçekleştirilmiştir. KAMU KURUMLARI YASALARA RAĞMEN KEYFİ DAVRANAMAZ! Kentlerimizin şekillenmesinde planlama açısından oldukça kapsamlı yetkilere sahip Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu ve buna benzer işlemler ile kendini inkar etmeye devam etmektedir. Bakanlık, işine geldiğinde ilgili kurumlara imar mevzuatını hatırlatan işine gelmediği zaman ise mevzuatı tamamen yok sayan işlemler ile kentleşme süreçlerinin oldukça sorunlu bir şekilde yürütülmesine neden olmaktadır. Maliye Hazinesine kayıtlı mülkiyetlerin yürürlükteki plan kararlarını hiçe sayarak süreç içerisinde planlamanın araç sallaştırılması aracılığıyla sermayeye devri gerçekleştirilmektedir. Üstelik bu işlem eğitimin günden güne ticarileştiği ülkemizde parası olanın kapısından gireceği vakıf üniversitesi için yapılmaktadır. Ülkenin ve kamunun çıkarlarının korunması doğrultusunda meslek alanına giren konularda doğal kaynakların ve kamusal varlıkların korunması ve geliştirilmesi, ülkenin sanatsal ve teknik gelişimi için gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak gibi bir amacı bulunan meslek odamızın böylesine hatalı bir işlem karşısında suskun kalması beklenemez. Son yıllarda İzmir’de yürürlükteki plan kararlarında kamusal kullanımlarda yer alan kamu mülklerinin satışının hız kazandığına tanık olmaktayız. Daha önce de ifade ettiğimiz görüşlerimizi hatırlatmakta yarar görüyoruz: Kamusal kullanıma ayrılmış alanların plan değişikliği yoluyla özel kullanımlara çevrilmesi ve sonrasında satışa sunulması karşısında her türlü girişimde bulunacağımızı ifade etmek isteriz. İşine geldiği zaman mevzuatı hatırlayan kurumlara şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararını hatırlatmaktan ve kamu yararının korunmasına yönelik mücadelemizden vazgeçmeyeceğiz.”