Pandemiden kadınlara oranla erkeklerin daha çok etkilendiği kesin. Sadece saha gözlemleri değil, istatistiksel veriler de bu bilgiyi doğruluyor. Rakamlara bakılırsa bu hastalığa erkekler daha çok yakalanıyor. Hastalığın erkeklerde daha ağır seyrettiği, daha uzun sürdüğü ve daha çok can kaybına yol açtığı da ortak bir kanaat. Ayrıca hastalığın uzamış şekli kabul edilen “Long COVID-19”a da erkeklerde daha sık rastlandığı anlaşılıyor. Erkekleri fena halde korkutan bu olumsuz gelişmelerin nedenleri hakkında ise elimizde kesin bir veri yok. Muhtemel bazı faktörlerden söz ediliyor. O faktörleri yandaki kutuda sıralamaya çalışacağım ERKEKLER NEDEN DAHA ŞANSSIZ COVID-19’da erkeklerin kadınlara oranla daha yüksek risk taşımalarının farklı nedenleri var. Birincisi, bağışıklık sisteminin kadınlarda erkeklerden daha güçlü olması. Uzmanlar bu farklılığı östrojen hormonuna ve kadınların bağışıklıkla ilgili genleri içeren iki X kromozomunu birlikte taşımalarına bağlıyorlar. Ayrıca kadınların hijyenik kurallara erkeklere oranla daha çok riayet etmeleri ve genelde de sağlıklarına daha çok özen göstermeleri önemli faktörler olmalı. Diğer taraftan, hastalığın seyrini ağırlaştıran ve ölüm olasılığını arttıran diyabet, hipertansiyon, KOAH gibi kronik hastalıklara erkeklerde daha sık rastlanması da önemli bir belirleyici. Bana sorarsanız, erkeklerin maske takma ve sosyal mesafeye uyma gibi koruyucu önlemlere uyum göstermede kadınlara oranla daha dikkatsiz ve rahat davranmaları da etkili bir faktör olabilir. BURUN KARIŞTIRMAK ŞİMDİ DAHA TEHLİKELİ BURUN karıştırmak yanlışı, haklı ve doğru olarak, çevre tarafından hoş karşılanmayan kötü bir davranış biçimi. Ayrıca bu sevimsiz alışkanlığın oluşturabileceği ciddi bazı sağlık riskleri de var: Burnunu karıştıran kişiler hem parmak uçlarına çevreden yapışabilecek mikropları burunlarına da bulaştırma riskine giriyor, hem de burunlarında taşıdıkları farklı mikropları dokundukları yüzeylere de aktarabiliyorlar. Bu önemli bilgi, yeni koronavirüs için de aynen geçerli. Üstelik burun delikleri yeni koronavirüsün bedenimize girebileceği bir numaralı kapılar! Araştırmalar da COVID-19’da burun yoluyla bulaşmanın ağızdan daha sık ve önemli olduğunu net ve açık olarak gösterdi. Diğer taraftan burun karıştırmanın, burun içindeki koruyucu doku tabakasında (epitel) hasara yol açarak da hastalığa yakalanmayı kolaylaştırabileceği kesindir. Kısacası, pandemi sürecini burun karıştırma alışkanlığından kurtulmak için önemli bir fırsat haline getirmek mümkündür. NEDEN UYKUSUZUZ KANAATİME göre COVID-19 pandemisi, 3 ayrı pandemiyi daha tetikledi: VARAN 1: Uykusuzluk PANDEMİSİ VARAN 2: Kaygı PANDEMİSİ VARAN 3: OBEZİTE PANDEMİSİ Hiç şüphesiz bu üçlüden en yaygın olanı ise uykusuzluk meselesi. Peki, neden? Uykusuzluk pandemisinin farklı nedenleri olsa da bana göre ilk beşte şunlar var: Çok aydınlığız: Tabletler, LED’ler, geç saatlere kadar izlenen TV dizileri uykumuzun canına okuyor. Çok sıcağız: Sadece iklimsel değil, evsel bir ısı artışı sorunu da var! Aşırı sıcak ortamlar ise uyku hormonu melatoninin yoğunlaşmasını engelleyen başlıca düşmanlardan biri. ÇOK KAYGILI, STRESLİYİZ: Pandemi hepimizi korkuttu. Çoğumuzu da kaygı kuyularına itti. Kaygılarımız yoğunlaşıp streslerimiz uzadıkça da uykularımız bize veda etti. ÇOK KİLOLUYUZ: Hepimiz az veya çok kilo aldık. Kilo dengemiz bozuldukça uyku kalitemizin de bozulduğu kesin. Ayrıca horlamalar ve uyku apneleri de bu kilo meselesiyle yakından ilişkili. Çok hızlıyız: Kafalarımız fena halde karışık. Aylardır olması gerekenden daha hızlı düşünüyor, çarpıyor, bölüyor, para pul hesabı yapıyor, yiyor içiyoruz. Ne var ki bu kaotik hıza ruhlarımız da uykularımız da ayak uyduramıyor. UYKU DESTEKLERİNDE İLK 7 Melatonin tabletleri Pasiflora şurupları Valerian kapsülleri Melisa/papatya çayları Lavanta kokuları Magnezyum glisinat takviyeleri GABA destekleri LED IŞIĞA DİKKAT EDİN EĞER yatmadan iki saat kadar önce LED ışıkla çalışan herhangi bir ekrana çok değil, 30 dakika bile baksanız (tabletler, cep telefonlar, bilgisayarlar) uykunuzun davetçisi, can dostu, yol arkadaşı, koruyucusu melatonin hormonunuzun miktarı neredeyse 3’te 1’e inebiliyor. Melatoniniz azaldıkça da uykuya geçmeniz zorlaşıyor, uykunuzun derinleşmesi güçleşiyor, uykunuzda bölünmeler başlıyor, uyku süresiniz kısalıyor. NETİCE: LED ışık dostu = güle güle uyku. NEDEN C VİTAMİNİ C vitamini sadece “bağışıklık güçlendirici” bir doğal destek değil. Onun daha pek çok marifeti var. İşte bazı örnekler... Kolajen üretimini destekliyor. Bu nedenle “cilt dostu vitaminler” listesinde ilk üç arasında (diğerleri hiyalüronik asit ve kolajen tip 1 ve tip 3) yer alıyor. Glutatyonu şarj ediyor. Bunun bir diğer anlamı da çok güçlü bir antioksidan, antikanser güç olması. Cildi güneşin zararlı etkilerinden koruyor. Kemik sağlığından saç ve tırnak sağlığına kadar pek çok dokunun bütünlüğü için C vitaminine ihtiyaç var. Damar sağlığını desteklediği de biliniyor. AZ YİYENLER NEDEN UZUN YAŞAR YAŞINIZ 50’yi geçince yeme-içme işinde hafifçe frene basın. 60’ı geçince de ayağınızı gazdan çekip frene yüklenin. Yani, az ve öz yiyin, yediklerinizde yüzde 20 civarında bir “küçültme” yani “azaltma” yoluna gidin. Bu önlem, size 5 mühim avantaj sağlar... Daha az serbest radikal üretirsiniz. Daha az insülin salgılarsınız. Daha az trigliserid üretirsiniz. Daha çok antioksidan kazanırsınız. Daha düşük kilolu, daha az tansiyonlu, daha güzel uyuyup daha dinç uyanan biri olursunuz. Neticede de daha sağlıklı ve uzun yaşayan biri olma şansı yakalarsınız.