Koronavirüs etkisini kaybetmeden yayılırken dünya genelindeki vaka sayısı da 64 milyonu geçti. Kovid-19 görülen ülke ve bölgelerdeki vakalara ilişkin güncel verilerin derlendiği "Worldometers" internet sitesine göre, 1 milyon 486 bin 844 kişi ise virüs nedeniyle hayatını kaybetti. Bilim insanları bir yandan salgını bitirecek aşıyı geliştirmek için çalışmalarına devam ederken bir yandan da virüsün insan vücudunda yarattığı tahribatı tam anlamıyla keşfetmeye ve buna karşı önlem almaya uğraşıyor. KORONAVİRÜSÜN AKCİĞERLERE VERDİĞİ ZARAR BÜYÜK Kovid-19 birçok farklı semptomla, vücudun çeşitli bölgelerine saldırırken en büyük olumsuz etkiyi akciğerlerimizde ve solunumumuzda gösteriyor. Kovid-19'da yeni geliştirilen bir tarama tekniği, akciğerlerdeki hasarı tam anlamıyla 'gösterdi'. İngiltere'de geliştirilen yeni bir manyetik görüntüleme tekniği ile, Kovid-19 teşhisi konan hastaların akciğerlerinde teşhisten üç ay sonra bile bazı anormallikler tespit edildi. NORMAL TARAMALARDA GÖZÜKMÜYOR Oxford Üniversitesi'nde 10 hasta üzerinde yapılan araştırmada, yeni bir tarama tekniği kullanılarak, normal taramalarda tespit edilemeyen akciğer hasarlarına rastlandı. Bu yeni tarz EMAR'da (manyetik rezönans görüntüleme) ksenon (zenon) gazı kullanılarak akciğerdeki hasarın kapsamı tespit ediliyor. Akciğer uzmanları, uzun vadeli hasarı ortaya koyan bir testin Covid hastaları için çok önemli olduğunu söylüyor. Bu teknikte, sırasında hastadan ksenon gazını içine çekmesi isteniyor. Araştırma ekibinin başındaki Prof. Fergus Gleeson, bu tekniği 19 ila 69 yaş arasındaki 10 hastada denedi. ÜÇ AY SONRA BİLE... Bunların sekizi, yoğun bakıma kaldırılmamış ve solunum cihazına bağlanmamış olmalarına rağmen, koronavirüse yakalanmalarının üzerinden üç ay geçtikten sonra bile nefes darlığı ve yorgunluktan şikayet ediyordu. Normal taramalarda akciğerlerinde herhangi bir soruna rastlanmamıştı. Ksenon gazıyla yapılan taramalarda ise bu hastalarda akciğer hasarı belirtilerine rastlandı. Kana rahat oksijen akışı olmayan bölgeler tespit edildi. Gleeson, taramalar sonucunda hastalarda ortaya çıkan hasar boyutunun beklediklerinden fazla olduğunu kaydetti. Prof. Gleeson, koronavirüse yakalanmış olduğu halde ciddi belirti göstermeyen ve hastaneye kaldırılmayan farklı yaş gruplarından 100 kişi ile denemeler yapmayı planlıyor. KALICI OLUP OLMADIĞI ARAŞTIRILIYOR Bu hastalarda akciğer hasarı meydana gelip gelmediğine ve böyle bir hasar oluşmuşsa bunun kalıcı mı olduğuna yoksa zamanla iyileşen bir özellik gösterip göstermediğine bakılacak. 60 yaş üzeri hastalarda ağır hastalık ve ölüm riski büyük ölçüde artıyor. Fakat denemelerde akciğer hasarının farklı yaş gruplarında ve hastanede tedaviye ihtiyaç duymayanlarda bile tespit edilmesi halinde "hedeflerin gözden geçirilmesi gerekecek". 'UZUN KOVİD'İN KAYNAĞI OLABİLİR Gleeson, ksenon gazıyla saptanan akciğer hasarının, koronavirüsün uzun vadeli etkisini ifade eden ve uzatmalı Kovid olarak adlandırılan sorunun kaynağı olabileceğini söylüyor. Tarama tekniği Sheffield Üniversitesi'nden Prof. James Wild'ın başkanlık ettiği bir ekip tarafından geliştirilmişti. Wild, bu tekniği Kovid-19'dan kaynaklanan akciğer hasarını ve etkilerini gösterecek "biricik" yöntem olarak niteledi. 'UZUN KOVİD' NEDİR? Koronavirüsü yenen bazı kişilerde hastalığa bağlı semptomlar görülmeye devam ediyor. Uzmanlar bu duruma "uzun kovid" ya da "uzatmalı kovid" adını verirken neden rastlandığı ve kimlerde daha sık görüldüğü konusundaki araştırmalarına da devam ediyor. Uzmanların yaptığı araştırmaya göre koronavirüsün ilk haftasında çok çeşitli semptomları olan ve ileri yaştaki Kovid-19 hastalarının koronavirüsün aylar süren "uzun Kovid" etkilerini yaşama olasılığı daha yüksek. Koronavirüsün öksürük, halsizlik, baş ağrısı, ishal ve koku kaybı gibi semptomların hepsini gösteren hastalar sadece öksürük gibi belirtilerle hastalığı yenenlere göre uzun kovid için çok daha riskli durumdalar. YAŞ FAKTÖRÜ RİSKİ ARTIRIYOR Uzun kovid riskini artıran bir diğer önemli faktör de yaş. 50 yaş üzeri kişilerde uzun kovid görülme riski de yükseliyor. Uzmanlara göre erkekler koronavirüsü daha ağır geçirme ve ölüm riskini daha çok taşırken kadınlar ise uzun kovid konusunda daha çok risk taşıyor. Astım ve benzeri akciğer sorunları yaşayan hastalarda da uzun kovid görülme riski daha yüksek olarak açıklandı. “Uzun kovid " henüz resmi bir terim olarak kullanılmaya başlanmadı. Ancak bilim insanları koronvirüse yakalanan kişilerde semptomların genel olarak kabul edilen süre olan iki haftadan uzun sürmesi durumunu uzun kovid olarak adlandırıyor. Dünyada binlerce kişinin koronavirüsü yendikten sonra da hastalık semptomlarını göstermeye devam ettikleri ve normal hayatlarına devam etmekte zorlandıkları bildiriliyor.