CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başkanlığında toplanan Parti Meclisi (PM) toplantısında tüzük değişikliklerine ilişkin uyum yönetmeliklerine son şekli verildi. CHP PM’de yapılan yönetmelik değişikliğiyle milletvekili adaylarının belirlenmesinde yeni kriterler belirlendi. MYK’YA İTTİFAK KURMA YETKİSİ Düzgün Haber’in ele geçirdiği değişiklik metnine göre, Merkez Yönetim Kurulu’nun (MYK) görev tanımları arasına ‘ittifakları’ kurma yetkisi de eklendi. Yönetmeliğe eklenen yeni bir fıkrayla MYK’nın görevleri arasına, “Siyasi ve seçim ittifaklarına ilişkin görüşmeleri yürütür” hükmü de eklendi. Yeni düzenlemeye göre bundan sonra MYK, PM’den yetki almadan doğrudan ittifak görüşmelerini yürütebilecek. MYK’YA ADAYI RET ETME YETKİSİ Milletvekili adaylarının belirlenmesine ilişkin yönetmelikte yapılan değişiklikle ise, “Merkez Yönetim Kurulu, açıkça sakınca bulunan durumlarda başvuruda bulunan aday adayının başvurusunu reddedebilir” düzenlemesine gidildi. PM’de kabul edilen yönetmelik değişikliğiyle CHP’de milletvekili adaylarının belirlenmesi yöntemleri de tüzük değişikliğine göre yeniden düzenlendi. ADAYLIK İÇİN ÜÇ KRİTER Yeni yönetmelikte her ne kadar, “Merkez Yoklaması, Önseçim ve Aday Yoklaması öncelikli yöntemlerdir” ifadesi yer alsa da, ittifak ve erken seçim durumlarında parti yönetimine ‘önseçime’ başvurmama yetkisi verildi. YÜZDE 15 ŞARTI Zira yeni düzenlemeyle, “Merkez yoklaması yöntemi uygulanarak belirlenecek adayları toplam sayısı, Genel Merkezce Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına sunulan partinin gösterdiği milletvekili adaylarının yüzde on beşinden fazla olamaz” hükmü aday saptama yönetmeliğine girdi. O İLLER DAHİL DEĞİL Ancak partinin son genel seçimlerde yüzde ondan az oy aldığı seçim çevrelerinde gösterilen toplam milletvekili aday sayısı ile örgüt denetiminde sandık konulması suretiyle yapılacak eğilim yoklaması sonucu belirlenecek milletvekili aday sayısı, bu orana göre hesaplanan milletvekili aday sayısına dahil edilmeyecek. FERMUAR YÖNETİMİ Parti Meclisi bu yüzde on beş kotayı bir seçim çevresinin tümü için kullanabileceği gibi Siyasi Partiler Kanununun 37’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre göstereceği yüzde beş merkez adayları haricinde, önseçim, aday yoklaması ya da eğilim yoklaması yaptığı seçim çevrelerinde sıralar ayırmak suretiyle de kullanabilecek. İTTİFAK VARSA ÖNSEÇİM YOK Siyasi ittifak ihtiyacının ortaya çıkması ya da bir yıldan fazla olmamak kaydıyla son seçimin yapıldığı tarihi izleyen 1 Ekim günü başlayacak yasama yılı tamamlanmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Parti Meclisi bu yüzde on beş kotayla bağlı olmadan aday saptayabilecek. Yani seçimlerin bir yasama yılı dolmadan yenilenmesi veya ittifak seçeneklerinin ortaya çıkması durumunda CHP yönetimi milletvekili adaylarının yüzde 15’ini değil, tamamını merkez ataması yöntemiyle belirleyebilecek. YÖNTEM ÖRGÜTE DE SORULACAK Yeni tüzüğe göre yönetmelikte yapılan bir başka değişiklikle, aday saptamada hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına il örgütünün de görüşünün de alınması şart koşuldu. Ayrıca milletvekili seçiminde Parti Meclisi, önseçim ya da aday yoklaması yapılan bir seçim çevresindeki aday listesinde, merkez adaylığı için Siyasi Partiler Kanunundaki ilkelere göre yeteri kadar sıra ayırabilecek. KONTENJANA İKİ DÖNEM FRENİ Yönetmelikte yer alan bir başka düzenlemeyle, bir kişinin iki dönem üst üste merkez adayı gösterilemesine son verilecek. Ancak bu kural, bir yıldan fazla olmamak kaydıyla son seçimin yapıldığı tarih izleyen 1 Ekim günü başlayacak yasama yılı tamamlanmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde uygulanmayacak. ÖNSEÇİME GİRENE MERKEZ YASAK Yönetmelikte yapılan bir başka değişiklikle, önseçim ya da aday yoklamasına katılanlar, merkez adaylığı için başvurması yasaklandı. KADIN VE GENÇLERE POZİTİF AYRIMCILIK Yönetmelikte, “Parti Meclisi, adayları belirlerken kadınların, gençlerin ve engellilerin TBMM’de temsiline özen gösterir” hükmü de eklendi. İŞTE PM’DE KABUL EDİLEN YENİ YÖNETMELİK ADAY SAPTAMA YÖNTEMLERİ . (1) Parti adayları şu üç yöntemle saptanır; . a. Önseçim b. Aday Yoklaması c. Merkez Yoklaması . (2) Önseçim ve Aday Yoklaması öncelikli yöntemlerdir. . (3) Aday saptamada hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına il örgütünün de görüşünü de alarak Parti Meclisi karar verir. Parti Meclisi, önseçim ya da aday yoklaması yapılan bir seçim çevresindeki aday listesinde, merkez adaylığı için Siyasi Partiler Kanunundaki ilkelere göre yeteri kadar sıra ayırabilir. . (4) Bir kişi iki dönem üst üste merkez adayı gösterilemez. Ancak bu kural, bir yıldan fazla olmamak kaydıyla son seçimin yapıldığı tarih izleyen 1 Ekim günü başlayacak yasama yılı tamamlanmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde uygulanmaz. . (5) Önseçim ya da aday yoklamasına katılanlar, merkez adaylığı için başvuramazlar. . (6) Parti Meclisi, adayları belirlerken kadınların, gençlerin ve engellilerin TBMM’de temsiline özen gösterir. ÖNSEÇİM MADDE 9- . (1) Önseçim, seçim çevresindeki tüm üyelerin katılımı ile yapılır. . (2) Önseçimin yapılacağı tarih itibariyle bir önceki yılın son gününe kadar siyasi partiler siciline bildirilen üyeler önseçimde oy kullanabilir. . (3) Kesin veya geçici çıkarma cezası alanlar seçmen listesinde yer alamazlar. . (4) İlçe seçim kurulları, üye listelerini önseçimden en az otuz (30) gün önce elinde olacak şekilde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığından temin eder. Bu listeler önseçim tarihinden yirmi beş (25) gün önce İlçe Başkanlıklarında ve İlçe Seçim Kurulu Başkanlıklarında askıya çıkarılır. . (5) Listelere askı tarihinden itibaren on beş (15) gün içerisinde ilçe seçim kurullarına yazıyla itiraz edilebilir. İtirazlar İlçe Seçim Kurullarınca en geç iki (2) gün içerisinde kesin olarak karara bağlanır. . (6) Kesinleşen listelerde adları yer alan üyeler önseçimde oy kullanabilir. . (7) Önseçimler, Siyasi Partiler Kanununda belirlenen yöntemle yargı gözetim ve denetiminde yapılır. ADAY YOKLAMASI MADDE 10- . (1) Aday yoklaması, basit aday yoklaması ve genişletilmiş aday yoklaması olmak üzere iki türlüdür. . (2) Aday yoklaması Siyasi Partiler Kanununda belirlenen yöntemlerle yargı gözetim ve denetiminde yapılır. BASİT ADAY YOKLAMASI MADDE 11- (1) Basit Aday Yoklaması, bir seçim çevresi içinde kayıtlı aşağıdaki üyelerin yargı gözetim ve denetimi altında yapacakları seçimle adayları belirlemesidir. Basit aday yoklamasında oy kullanacaklar şunlardır; a. Kongrelerinde seçilmiş olan il ve ilçe başkanları ile yönetim kurulu üyeleri, b. Partili belediye başkanları ile partili belediye meclisi üyeleri, c. Partili il genel meclisi üyeleri, d. İlin partili mevcut ve eski TBMM üyeleri, e. Milletvekili aday adayları, f. O seçim çevresinde üye olarak yazılı olan Parti Meclisi üyeleri ve Yüksek Disiplin Kurulu Başkanı ve üyeleri ile il disiplin kurulu başkanı ve üyeleri, g. Seçim çevresindeki ilçelerin kongre delegeleri ve o çevrede il kongresi delegeleri, h. O seçim çevresinde üye yazılı kurultay delegeleri, i. Seçim çevresi içindeki sendikalar ile meslek örgütlerinin parti üyesi olan başkanları. GENİŞLETİLMİŞ ADAY YOKLAMASI MADDE 12- . (1) Genişletilmiş Aday Yoklaması bir seçim çevresi içinde bulunan, üye aidatını düzenli şekilde ödemiş üyelerin yargı gözetim ve denetimi altında yapacakları seçimle adayları belirlemesidir. . (2) Düzenli aidat ödeme şartının gerçekleşme esasları, hangi zaman dilimine ait hangi tür ödemelerin dikkate alınacağı ve uygulama şekli Merkez Yönetim Kurulu tarafından yayınlanacak Genelge ile belirlenir. ADAY YOKLAMASINDA SEÇMEN KÜTÜKLERİNİN HAZIRLANMASI MADDE 13- . (1) Genel Sekreterlik, aday yoklamasında oy kullanacak seçmen listelerini, aday yoklaması tarihinden en az 30 gün önce parti kütüğü ile birlikte ilçe seçim kurulu başkanlıklarına verir. . (2) Kesin veya geçici çıkarma cezası alanlar seçmen listesine yazılamazlar. . (3) Bu listeler aday yoklaması tarihinden yirmi beş (25) gün önce İlçe Başkanlıklarında ve İlçe Seçim Kurulu Başkanlıklarında askıya çıkarılır. . (4) Listeler askı tarihinden itibaren on beş (15) gün içerisinde yazıyla itiraz edilebilir. . (5) İtirazlar İlçe Seçim Kurullarınca en geç iki (2) gün içerisinde karar bağlanır. . (6) Kesin listelerde adları yer alan üyeler aday yoklamasında oy kullanır. . (7) Merkez Yönetim Kurulu, Genel Sekreterliğin gözetim ve denetimi altında seçmen listelerini hazırlama ve seçim kurullarına verme yetkisini il ve ilçe başkanlıklarına devredebilir. MERKEZ ADAYLIĞI MADDE 14- (1) Parti, önseçim ya da aday yoklaması yapılacak seçim çevrelerinde toplam olarak TBMM üye tam sayısının %5’ini aşmamak üzere ilini, seçim çevresini, aday listesindeki sırasını, önseçim veya aday yoklaması gününden en az on (10) gün önce Yüksek Seçim Kuruluna bildirmek koşuluyla merkez adayı gösterebilir. Önseçim ya da aday yoklaması yapılmayan yerlerde merkez yoklaması veya diğer yöntemlerden biri ya da birkaçı ile aday belirleme yetkisi saklıdır. MERKEZ YOKLAMASI MADDE 15- . (1) Merkez yoklaması yönteminde adaylar Parti Meclisi tarafından saptanır. . (2) Merkez yoklaması kararının alınmasından önce ya da sonra, bu yöntemin en verimli şekilde uygulanabilmesini sağlamak ve Parti Meclisinin kararına kaynak oluşturmak üzere Merkez Yönetim Kurulu şeklini ve zamanlamasını da belirleyeceği çeşitli eğilim yoklaması yöntemleri uygulayabilir. . (3) Eğilim yoklaması bu yönetmeliğin önseçim ve aday yoklaması hükümlerine benzer şekilde yargı gözetim ve denetimi yerine örgüt gözetim ve denetiminde sandık konulması suretiyle yapılır. Bu durumda ilçe seçim kurulları yerine görev yapacak birimleri ve eğilim yoklaması esas ve usullerini Merkez Yönetim Kurulu belirler. Oy kullanacak seçmen listeleri Genel Merkez tarafından hazırlanıp gönderilir. Örgüt denetiminde sandık konulması suretiyle eğilim yoklaması yapılmasına karar verilen seçim çevreleri içinde belirli sıralar Genel Merkez kontenjanı olarak ayrılabilir. . (4) Merkez yoklaması yöntemi uygulanarak belirlenecek adayların toplam sayısı, Genel Merkezce Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına sunulan partinin gösterdiği milletvekili adaylarının yüzde on beşinden fazla olamaz. Partinin son genel seçimlerde yüzde ondan az oy aldığı seçim çevrelerinde gösterilen toplam milletvekili aday sayısı ile örgüt denetiminde sandık konulması suretiyle yapılacak eğilim yoklaması sonucu belirlenecek milletvekili aday sayısı, bu orana göre hesaplanan milletvekili aday sayısına dahil değildir. Parti Meclisi bu yüzde on beş kotayı bir seçim çevresinin tümü için kullanabileceği gibi Siyasi Partiler Kanununun 37’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre göstereceği yüzde beş merkez adayları haricinde, önseçim, aday yoklaması ya da eğilim yoklaması yaptığı seçim çevrelerinde sıralar ayırmak suretiyle de kullanabilir. Siyasi ittifak ihtiyacının ortaya çıkması ya da bir yıldan fazla olmamak kaydıyla son seçimin yapıldığı tarihi izleyen 1 Ekim günü başlayacak yasama yılı tamamlanmadan seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Parti Meclisi bu yüzde on beş kotayla bağlı olmadan aday saptayabilir. Ayrıca, a. Önseçim veya aday yoklaması için başvuran aday adaylarının sayısı, o seçim çevresinden gösterilmesi gereken aday sayısından az ise, b. Önseçim veya aday yoklaması sonuçları yasa gereğince ve yetkili organlarca geçersiz sayılmışsa, c. Yasalarda yer alan başka nedenlerle, aday listesi eksik ise o çevrenin aday listesi ve adayların listedeki sıraları, Parti Meclisince saptanır. Bu halde belirlenecek milletvekili aday sayısı da yukarıdaki fıkrada belirtilen %15’lik sınırlamaya dahil değildir. . (5) Merkez yoklaması yöntemiyle belirlenecek adayların saptanmasında,% 33 cinsiyet kotası ve % 20 gençlik kotası uygulanır. . (6) Hem cinsiyet hem gençlik kotalarının özelliklerine sahip bir aday her iki kotadan da sayılır. . (7) Bu özelliklerde yeter sayıda başvuru olmaması halinde katılanlarla aday tespiti yapılır. (Düzgünhaber)