Koronavirüsün dünyada en fazla can aldığı ülkelerden olan Hindistan, salgının başlangıcından bu yana en kötü dönemini yaşıyor. Ülkenin batısındaki Maharaştra eyaletinde Ocak-Mart ayları arasında yapılan 361 Covid-19 testinden 220'sinde kamuoyunda Hindistan varyantı olarak adlandırılan B.1.617 görüldü. Risk büyük. Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Kuveyt, Avustralya ve İtalya gibi bazı ülkeler Hindistan’a uçuş yasağı bile getirmiş durumda... ABD Başkanı Joe Biden da 4 Mayıs Salı gününden itibaren ABD vatandaşı olmayanların büyük kısmının Hindistan’dan ABD’ye girişini yasakladı. İSTANBUL'DA 5 KİŞİDE GÖRÜLDÜ Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 28 Nisan tarihinde gerçekleşen Koronavirüs Bilim Kurulu Toplantısı'nın ardından yaptığı açıklamada, İstanbul'da da beş vatandaşımızda Hindistan varyantı gözlendiğini bildirdi. Koca, “Bu varyant ilk kez görüldü ve vakalar izolasyon altında takip ediliyor" ifadesini kullanırken Hindistan'dan gelenlerin 14 gün boyunca Valilikler tarafından belirlenecek yerlerde karantinada kalmaları şartı getirildi. Bütün bu gelişmeler akıllarda çok sayıda sorunun doğmasına neden oldu. Hindistan varyantı daha hızlı ve kolay mı bulaşıyor? ‘Çift mutasyon’ olarak adlandırılması doğru mu? Aşılar bu varyanta karşı ne kadar etkili? Varyantın ‘süper mutasyon’a dönüşme ihtimali var mı? Hindistan varyantını diğer varyantlardan ayıran özellikleri neler? Hindistan varyantı ile tüm merak edilenleri, ABD'de Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde Baş Araştırmacı olarak çalışan İmmünoloji Profesörü Dr. Derya Unutmaz ve Biyoteknoloji ve Viroloji Uzmanı Dr. Semih Tareen’e yönelttik. İşte konunun uzmanlarından hurriyet.com.tr okurlarına özel açıklamalar... 1-) HİNDİSTAN VARYANTI (B.1.617) NEDİR? İLK OLARAK NE ZAMAN TESPİT EDİLDİ? İlk olarak 5 Ekim 2020’de Hindistan'da tespit edilen ve Hint varyantı olarak bilinen B.1.617 hakkında, Hindistan Sağlık Bakanlığı virologlarından Shahid Jameel, "aynı virüste bir araya gelen iki mutasyon" olduğunu açıklamış ve "Bu durum virüsün bağışıklık sisteminden kaçmasına ve daha bulaşıcı hale gelmesine yol açabilir" diye konuşmuştu. Semih Tareen ise varyantın daha sonra Nisan ayında İngiltere görüldüğünü belirterek şunları söylüyor: “İngiltere Covid-19 Genom Konsorsiyumu, ülkedeki belli varyantları tarıyor ve onları araştırma altına alıyor. Hint varyantı olarak bilinen B.1.617 de İngiltere’de görülünce hemen üzerinde çalışmaya başladılar. Bu varyantın İngiltere’de görülmesinin Hindistan ve İngiltere arasında çok fazla seyahat yapılmasından kaynaklandığı düşünülüyor.” Prof. Dr. Derya Unutmaz ise sekanslama sırasında tespit edilen Hindistan varyantının, aslında daha önce görülmüş olan iki önemli mutasyonun oluştuğu bir varyant olduğunu ifade ediyor. Unutmaz, “Bir tanesi Güney Afrika’da görülmüştü. Bu mutasyon daha çok antikorlardan kaçış mutasyonu. Diğeri biraz daha Hindistan’a özgü, başka yerlerde de görülmüştü ama... O mutasyonun da virüsü biraz daha bulaşıcı yaptığı zannediliyor” diyor ve varyant ifadesiyle yepyeni bir mutasyon fazının kastedilmediğine, varyantın mutasyonların biraz benzeri anlamına geldiğine dikkat çekiyor. 2-) HİNDİSTAN VARYANTI DÜNYADA NE KADAR YAYGIN VE BUGÜNE KADAR HANGİ ÜLKELERDE GÖRÜLDÜ? Semih Tareen, "Varyantın şu ana kadar hemen hemen tüm dünyaya yayıldığından bahsedebiliriz" diyor. Tareen, varyant taramasının her ülkede yapılmadığını, bu nedenle sayı vermenin çok da doğru olmadığını ama medyada yer alanlara göre 20’den fazla ülkede görüldüğünü de sözlerine ekliyor. Tareen, “İlk Hindistan sonra da İngiltere’de görüldüğünü biliyoruz. Hemen arkasından ABD’de ortaya çıktı. Avustralya, İrlanda, Almanya, İsviçre ve Belçika’da da görüldü. Asya ülkelerinde zaten her gün daha da artıyor. Örneğin, Singapur, Kamboçya… Türkiye’de de görüldüğünü biliyoruz. Özetle Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarında görüldüğüne göre tüm dünyayı sarıyor diyebiliriz” diye konuşuyor. 3-) HİNDİSTAN VARYANTININA NEDEN ‘ÇİFT MUTASYON’ DENİYOR? Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği, bu varyantın ‘Süper mutasyon’a dönüşmesinden duyulan endişeye dikkat çekerek, “Aşı olmuş veya hastalığı geçirmiş kişilerin antikorlarının, iki mutasyona sahip bu varyantta yeterince etkili olmama tehlikesi de bulunuyor” uyarısında bulunmuştu. Peki B.1.617 varyantına neden çift mutasyon deniyor? Ve dahası gerçekten süper mutasyon diye bir kavram var mı? Semih Tareen, varyant için kullanılan çift mutasyon tabirinin çok yanlış olduğunu çünkü Hindistan varyantı yani B.1.617’de iki değil toplam 13 mutasyon bulunduğu söylüyor. “Çift olarak adlandırılmasının sebebi virüsün geçirdiği 13 mutasyondan E484Q ve L452R mutasyonlarının üzerinde durulması. En çok bu ikisi konuşulmuş. Sebebi ise bu iki virüsün spike kılıf proteinindeki mutasyonlar olması… Yalnız spike kılıf proteininde beş tane daha mutasyon var. Nedense haber kanalları bu ikisine odaklanmış durumda…” Semih Tareen, süper mutasyon gibi bir şeyin söz konusu olmadığını, böyle kelimelerle halkın bilgisinin küçümsendiğini ve gereksiz korku yaratıldığını da belirterek, mutasyonların salgın devam ettiği sürece her zaman olabileceğinin altını çiziyor. 4-) HİNDİSTAN VARYANTINI, DİĞER VARYANTLARDAN AYIRAN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? BELİRTİLERİNDE BİR FARKLILIK VAR MI? Semih Tareen, bu durumla ilgili bazı bilimsel yayınlarda hem E484Q hem L452R mutasyonlarının bağışıklık sisteminden kaçabildiğine dair veriler sunulduğunu, Güney Afrika varyantında da 484 mutasyonu olduğunu söylüyor ve ekliyor: “484 mutasyonu, spike kılıf proteininin 484’üncü konumundaki aminoasitte yaşanan bir mutasyon demek. O aminoasit normalde ‘E’ harfiyken Güney Afrika ve Brezilya varyantlarında ‘K’ harfine dönüşmüş. Hint varyantında ise aynı aminoasit ‘Q’ harfine dönüşmüş. Bunun tam olarak etkisini bilmiyoruz ama bilimsel yayınlarda bunun antikorlardan kaçış yaratabildiğine dair deliller var. Yine 452 numaralı mutasyonun da hücresel bağışıklıktan kaçınabildiğine dair bazı bilimsel veriler var. Bunların aslında salgındaki etkinliğini bilmiyoruz. Diğer varyantlarla kıyaslamak pek doğru değil. Örneğin Hint varyantının İngiliz varyantından daha farklı etkisi var mı yok mu bilmiyoruz.” 5-) HİNDİSTAN’DA VAKA VE ÖLÜM SAYILARINDA CİDDİ BİR ARTIŞ VAR. BUNDA HİNDİSTAN VARYANTININ ETKİSİ VAR MI? Nüfusu yaklaşık 1 milyar 380 milyon olan Hindistan'da günlük vaka sayısı 400 bine, günlük can kaybı da 4 bine yaklaştı. Yeni Delhi’den yayın yapan CNN muhabiri Clarissa Ward, “Daha önce hiç böyle bir şey görmedim. Şehirdeki her aile en az bir yakınını kaybetmiş ve herkes yasta” diye konuşuyor. Tüm bu gelişmeler akla şu soruyu da getiriyor: Vaka ve can kaybındaki artışta varyantın etkisi var mı? Derya Unutmaz, bu mutantın ölümleri artırdığına dair bir verinin olmadığını ancak ne kadar çok vaka olursa ölüm oranlarının da o kadar çok artacağını söylüyor ve ekliyor: “Hindistan’da ölü sayısının belirtilenden çok daha fazla olduğu, belki 2-3 katı daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Vaka sayısıyla orantılı bir şekilde ölümler de artıyor.” Semih Tareen ise İngiliz varyantı ilk ortaya çıktığında da artış ve ölümlerin varyant ile alakalı olup olmadığının bilinmediğini, bugün Hindistan’da benzer bir durumun durumun söz konusu olduğunu ifade ediyor: “Hindistan’daki yayılımın öncesinde bazı festivaller vardı ve o festivallerden dolayı ne kadar koruma sağlandı bilmiyoruz. İnsan davranışından dolayı da sıçramış olabilir. Bunu zamanla, istatistiklerle anlayacağız. Hiçbir zaman bir varyant tek başına etken değildir, varyant ile birlikte insan davranışı çok önemlidir” 6- HİNDİSTAN VARYANTININ SAVUNMA HÜCRELERİMİZDEN KAÇABİLME YETENEĞİ OLDUĞU İÇİN, AŞILAMA İSTENEN HIZDA YAPILAMAZSA, VAKA PATLAMALARI YAŞANABİLİR Mİ? Semih Tareen, bu konuda kesin çözümün aşı ve insan davranışı olduğunu vurguluyor ve ekliyor: “Varyantlar bağışıklıktan kaçabiliyor mu? Bazıları bilimsel verilerden elde edilen sonuçlara göre, evet… Ama buna engel olmanın en kesin çözümü nedir? Aşı… Zaten bu varyantlar olsa da olmasa da en hızlı şekilde aşılama yapılmalı. Eğer yeterli aşılama yapılmazsa bir vaka patlaması yaşanabilir mi? Bu da tamamen insanların davranışına bağlı…” Derya Unutmaz ise bu varyantın, bağışıklık sisteminden Güney Afrika ve Brezilya mutantından daha fazla kaçtığına dair elde henüz bir veri olmadığını ancak daha hızlı bulaştığının anlaşıldığını söylüyor. Unutmaz aşılanmanın çok hızlı bir şekilde yapılması gerektiğine katıldığını aksi takdirde, İngiltere mutasyonunda olduğu gibi bu mutasyonun da patlama yapabileceğini düşünüyor. 7- TÜRKİYE’DE UYGULANAN PFIZER/BIONTECH VE CORONAVAC AŞILARININ, HİNDİSTAN VARYANTINA KARŞI KORUYUCULUĞU NEDİR? Semih Tareen, henüz Pfizer/BioNTech aşısının Hindistan varyantı karşısındaki etkinliğine dair bir araştırmaya denk gelmediğini ama aşının bu varyanta benzer olarak adlandırılabilecek Güney Afrika yani B.1.351 varyantı karşısında altı kat daha az nötralizan antikor oluşturduğunu belirtiyor: “Yine de Pfizer/BioNTech aşısı ile oluşan antikorlar yeterli ve yüksek olduğu için bu varyantlara karşı altı kat daha az olsa da etkili olabiliyor. Ayrıca aşıların amacı ciddi şekilde hastalıktan korumak. Pfizer/BioNTech aşısının Hint varyantına karşı da ciddi koruma sağlayacağını düşünüyorum. Bu konuda içimiz rahat.” Öte yandan Pfizer/BioNTech'in kurucu ortağı Prof. Dr. Uğur Şahin, Almanya'da Yabancı Gazeteciler Cemiyeti'nin düzenlediği basın toplantısında, bu konuyla ilgili önemli bir bilgi verdi. Şahin Hindistan’da ortaya çıkan varyantı incelemeye aldıklarını belirterek, "Ancak Hindistan varyantında daha önce incelediğimiz ve aşımızın etkisini gösterdiği mutasyonlar var. Burada da ümitliyim" diye konuştu. Peki Çin aşısının varyanta karşı etkisi nedir? Semih Tareen, CoronaVac aşısıyla ilgili net bir şey söylemenin güç olduğunu ama bazı insanlarda yeterli antikor oluşturmadığına dair araştırmalar görmeye başladıklarını ve fakat bunun bilimsel etkisini tam bilmediklerini söylüyor. Tareen, “Acaba üçüncü doz gerekebilir mi? Bunu da zamanla göreceğiz” diye ekliyor. Diğer yandan Derya Unutmaz, hastalığı geçirenlerde tekrar enfekte olma riski olduğunu çünkü hastalığı geçirenlerin bir kısmındaki koruma seviyesinin aşılamayla oluşan koruma seviyesinin altında kaldığını belirtiyor. Bu bakımdan hastalığı geçirmiş kişilerin de tek doz aşılanmasını örneğin BioNTech aşısını olmasını tavsiye ediyor. Unutmaz, “Bir tek doz yeterli olacaktır, ikinci doza gerek yok. Bu varyantlara karşı kesinlikle koruma oluyor” diye ekliyor. 8-) TÜRKİYE’DE KAPANMA ÖNCESİ YAŞANAN ŞEHİRLERARASI HARAKETLİLİK BU VARYANTIN TÜM ÜLKEYE YAYILMASINA NEDEN OLUR MU? Derya Unutmaz bu hareketliliğin yayılmaya sebep olup olmayacağını şimdiden bilemeyeceğimizi, bunu tahmin etmenin zor olacağını söylüyor: “Tahmin etmek zor çünkü şu anda virüsler arasında bir rekabet var. İngiliz varyantı Türkiye’de en çok yayılmış olan virüs durumunda, yüzde 70-80 civarı. Bu varyantın İngiliz mutantına göre biraz daha iyi yayılıyor olması lazım. Bu da tabii ki bir süre alacaktır.” Semih Tareen ise bu konuda insan davranışının çok önemli olduğunun tekrar altını çiziyor. Teorik olarak pandeminin aşısız yok olabileceğini ama global olarak bakıldığında insanların kurallara pek uymayarak sorumluluklarını yerine getirmediklerini ve bulaşın sürekli arttığını söylüyor. “Türkiye için de bu geçerli. İnsan davranışı pandeminin yayılımını etkiliyor. Biz insanlar ya vaka sayılarını düşürebiliriz ya da vaka sayılarının artışına sebep olabiliriz. Maalesef şu anda Türkiye, Hindistan gibi vaka artışı açısından önde giden ülkelerden… Ne yazık ki bunda da en önemli etken vaka artışı, yani insan davranışı… Maske, mesafe ve hijyenin tam anlamıyla uygulanması korona ile mücadelede çok önemli…”