Şempanzelerin yalnızca zekâları ve sosyal yapılarıyla değil, aynı zamanda kültürel davranışlarıyla da insanlara benzediği bir kez daha ortaya kondu. Independent'in aktardığına göre; iki farklı bilimsel araştırma, şempanzelerin hem “moda trendi” benzeri sosyal davranışlar sergilediğini hem de bitkileri tıbbi amaçlarla kullandığını ortaya koydu.
KULAKLARA OT TAKMA MODASI
Hakemli bilim dergisi Behaviourda yayımlanan bir araştırmada, Zambiya’daki Chimfunshi Yaban Hayatı Bakımevi'nde yaşayan sekiz şempanzenin kulaklarına ot ya da küçük dallar yerleştirdiği gözlemlendi. İlginç olan ise bu davranışın herhangi bir pratik amacı olmamasıydı. Araştırmanın ortak yazarı Durham Üniversitesi’nden Dr. Jake Brooker, The Times’a yaptığı açıklamada, “Bu fındık kırmak ya da termit avlamakla ilgili değil. Daha çok bir şempanze modası gibi,” ifadelerini kullandı.
Brooker’a göre bu davranış, insanlarda moda ve kültürel trendlerin nasıl yayıldığını yansıtıyor: Birisi bir şey yapıyor, diğerleri onu taklit ediyor ve sonunda bu davranış, net bir amacı olmasa bile grup kimliğinin bir parçası haline geliyor.
Araştırmacılar, bu tür davranışların esaret altında yaşayan şempanzelerde daha fazla gözlemlenebileceğini, çünkü bu hayvanların vahşi doğada olduğu gibi yiyecek aramak ya da hayatta kalmak için sürekli tetikte olmak zorunda kalmadıklarını belirtiyor. Utrecht Üniversitesi’nden Dr. Edwin van Leeuwen, “Bu durum onlara oyun oynama, denemeler yapma ve birbirlerini taklit etme fırsatı sağlıyor” dedi.
ŞEMPANZELERDEN DOĞAL TEDAVİ: YAPRAK VE TÜKÜRÜKLE YARA BAKIMI
Şempanzelerle ilgili bir diğer dikkat çekici araştırma ise Uganda’daki Budongo Ormanı’nda gerçekleştirildi. Frontiers in Ecology and Evolution dergisinde yayımlanan çalışmada, Oxford Üniversitesi’nden bilim insanları, şempanzelerin açık yaralarını doğal yollarla tedavi ettiğini belgeledi.
Oxford Üniversitesi’nden Dr. Elodie Freymann'in başyazarı olduğu araştırmaya göre şempanzeler; yaprakları çiğneyip yaralara uyguluyor, tükürükle temizliyor ve parmaklarını yalayıp yaraya bastırıyor. Bu davranışlar, doğrudan yara bakımı tekniklerini kapsıyor ve antimikrobiyal özellik taşıyan tükürük ile bitkilerin iyileştirici gücüne işaret ediyor.
Bilim insanları, Budongo Ormanı’ndaki Sonso ve Waibira adlı iki şempanze topluluğunu dört ay boyunca gözlemledi. Gözlemler sırasında ayrıca yıllar boyunca biriktirilen video kayıtları, veri tabanları ve bilimsel anketlerden de faydalanıldı. Özellikle Sonso grubundaki bireylerin yaklaşık %40’ının insanlar tarafından kurulan tuzaklar nedeniyle yaralandığı tespit edildi.
KÜLTÜR VE SAĞLIK: ŞEMPANZELERDE BİLİNÇLİ DAVRANIŞLAR
Her iki araştırma da şempanzelerin yalnızca içgüdüsel hareketlerle değil, sosyal öğrenme, grup davranışı ve sağlık bilgisine dayalı eylemler gerçekleştirebildiğini ortaya koyuyor. Araştırmacılar, bu davranışların evrimsel açıdan insanlar ve insansı maymunlar arasındaki yakınlığı daha da net bir şekilde gözler önüne serdiğini belirtiyor.
