GÜNDEME BAKIŞ – İşte Danıştay’ın verdiği karar: Dava konusu istem: İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamında gerçekleştirilen "İzmir Hafif Raylı Sistemi 5. Aşama Üçyol-Buca Arası (Hattı) Yapım İşi (İzmir Metro Projesi III)" ihalesine katılan davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının teklifinin reddedilmesine ilişkin 06/12/2021 tarihli İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Raylı Sistem Dairesi Başkanlığı Yatırımlar Denetim Şube Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İzmir 4. İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; Usule yönelik olarak;davalı idarenin, davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-a maddesi uyarınca reddedilmesi gerektiğine yönelik itirazı incelendiğinde, adli yargı mercilerinin görevli olduğuna yönelik bir itirazın bulunmadığı, davacılar tarafından konunun Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Tedarik Şikâyetleri Komitesi'ne taşındığı ve Tedarik Şikâyetlerinin Gözden Geçirilmesi Direktifi'nde, EBRD'nin nihai kararının kesin olduğu ve temyize tabi olmadığının belirtildiği, dava konusu işlemin ise davalı idare tarafından idare hukuku alanında kamu gücüne dayalı olarak re'sen ve tek yanlı irade açıklaması sonucu tesis edilen idarî işlem niteliğinde olduğu görüldüğünden, davalı idarenin itirazının geçerli görülmediği; Ayrıca, 28/02/2022 tarihinde Mahkeme kayıtlarına giren dilekçe ile, müdahil tarafından bağlantı talebinden vazgeçildiği görüldüğünden, bağlantı itirazı hakkında karar verilmeksizin işin esasına geçilmesine karar verildiği; Esasa yönelik olarak; ihale ilanında, ihalenin Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) prosedürlerine göre iki aşamalı yapılacağının belirtildiği, ihalenin birinci aşamasına, gerekli kriterleri sağlamadığı gerekçesiyle bir firmanın elendiği, davalı idarenin 16/07/2021 tarihli yazısı ile gerekli kriterleri sağlayan aralarında davacı şirketlerce oluşturulan iş ortaklığının da bulunduğu 13 firmanın ihalenin ikinci aşamasına davet edildiği, ihalenin ikinci aşamasına 8 firma tarafından teklif verildiği, idarece tekliflerin ihale dokümanı ve ikinci aşama teklif sunma davetindeki istenilen tüm belgelerin sunulup sunulmadığı ve bireysel tekliflere dahil edilip edilmediğinin kontrol edildiği ve ihale dokümanı veya ilgili ikinci aşama teklif sunma davetinin koşullarını esaslı ölçüde karşılamayan istekli bulunmadığının tespit edildiği, tekliflerde aritmetik hata bulunmadığının tespit edilmesinin ardından EBRD'nin 01/08/2019 tarihli İş Sözleşmeleri İçin Anormal Derecede Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Kılavuzu (Kılavuz) esas alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi aşamasına geçildiği, anılan Kılavuz'da yer verilen yöntemlerden 'göreceli' yaklaşım benimsenmek suretiyle 3.754.700.767,08-TL'nin alt risk bölgesi sınırı olarak tespit edildiği ve ihalede teklif sunan 8 firmadan sadece davacıların oluşturduğu iş ortaklığının teklifinin alt risk bölgesinde kaldığının belirlendiği, idarece, davacıların teklif kalemlerinden 77 kalemdeki teklifler anormal derecede düşük olduğundan, 13/09/2021 tarihli yazı ile davacılardan, İsteklilere Talimat'ların 35.1 maddesi uyarınca, yazı ekindeki format kullanılarak 77 iş kalemine ait fiyat analizleri ve destekleyici belgelerin (örneğin, tedarikçilerden proformalar) sağlanmasının istenildiği, aynı yazı ile, müdahil şirketten de aynı kalemlere ilişkin açıklama istenildiği, davacılar tarafından süre uzatımı talebinde bulunulması üzerine davalı idarece davacılara 29/09/2021 tarihine kadar süre verildiği ve davacılar tarafından 24/09/2021 tarihinde açıklamalar sunulduğu, 06/12/2021 tarihli İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Raylı Sistem Dairesi Başkanlığı Yatırımlar Denetim Şube Müdürlüğü işlemi ile, ihalenin esaslı ölçüde koşulları sağlayan ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren müdahil şirket üzerinde bırakıldığı, davacıların ise en düşük değerlendirilen teklifi sunduğu, en düşük teklif EBRD'nin 01/08/2019 tarihli Kılavuz notunda yer alan metodolojiye göre anormal derecede düşük olarak sınıflandırıldığından ayrıntılı bir değerlendirme yapıldığı, yapılan detaylı değerlendirme sonucunda, makul şüphenin ötesinde, en düşük teklifi veren isteklinin teklif edilen bedel üzerinden sözleşmeyi ifa edemeyeceğinin ortaya çıktığının bildirildiği, akabinde davacılar tarafından 10/12/2021 tarihinde davalı idareye, en düşük teklifi sunmalarına rağmen, sözleşmenin taraflarına ihale edilmeme nedenlerinin açıklanması istemiyle başvuruda bulunulduğu, davalı idarece 13/12/2021 tarihli yazı ile, davacıların tekliflerinin reddedilme gerekçesinin açıklandığı, bahse konu yazıda, davacıların en düşük teklif sahibi oldukları, Kılavuz notunda yer alan metodolojiye göre davacıların teklifinin anormal derecede düşük olarak sınıflandırıldığı, diğer isteklilerin tekliflerinin ALT risk bölgesinin üzerinde kaldığı, bundan dolayı davacıların teklif kalemlerinin tek tek incelendiği, iş kalemleri içerisinden teklif edilen en düşük kalemler seçilerek bu kalemlere ait fiyat analizleri ve destekleyici dokümanların talep edildiği, ALT risk bölgesine girmeyen ve ikinci en düşük teklif sahibi müdahil şirketten de davacıların teklifleri ile karşılaştırmak üzere belirlenen iş kalemleri için fiyat analizleri ve destekleyici dokümanların talep edildiği, davacılar tarafından teklif edilen fiyat üzerinden sözleşmeyi ifa etme kabiliyetine sahip olmadığını belirlemek için, fiyat cetvelinde yer alan 762 kalemin her biri için birim fiyatlar ve toplam tutarlarının incelendiği ve ikinci en düşük teklif veren tarafından teklif edilen birim fiyatlar ve toplam tutarlarının karşılaştırıldığı, son derece düşük birim fiyatların, ilgili fiyat çizelgesi kaleminde gerekli olan işleri karşılamak için çok düşük olarak değerlendirildiği, son derece düşük birim fiyatların, genellikle ikinci en düşük teklif veren tarafından teklif edilen birim fiyatların %50'sinden az olan kalemler olarak değerlendirilerek, objektif bir süreç kullanılarak belirlendiği, değerlendirme sonucunda, fiyat çizelgesinin her bölümünde son derece düşük birim fiyata sahip pozların toplam miktarını belirleyen değerlendirme ve açıklama sürecinin sonuçlarının bir özetini içeren tablonun, fiyat çizelgesinde yer alan toplam bedeli 318.391.540,28-TL olan 420 ayrı kalemde son derece düşük birim fiyat bulunduğu, bu kalemlerin ihale bedelinin toplam tutarının %9,9'unu ve toplam poz sayısının %55,1'ini temsil ettiği, fiyat çizelgesinde tanımlanan 12 bölümden 6'sında birim fiyatları son derece düşük olan kalemlerin toplam maliyeti, toplam bölüm maliyetinin %40'ından fazlasını oluşturduğu, İnce İnşaat İşleri, Yardımcı Tesisler, Güç Kaynağı ve Çekiş Gücü Sistemi, İletişim ve Kontrol Sistemleri, Çevre Kontrol Sistemleri ve Yardımcı Tesisler bölümlerinin her birinde yer alan işlerin, farklı uzmanlık becerileri ve uzmanlık gerektirdiği ve farklı, bağımsız proje bileşenleri olarak kabul edilebileceği, altı bölümün her birinde işleri yürütmek için ayrı uzman alt yükleniciler görevlendirileceği, bu 6 bölümün her birinin metro bağlantısının çalışması için gerekli çalışmalar olduğu, metro hattının tamamlanması için gerekli olan 12 proje bileşeninden 6'sında gerekli işlerin teklif edilen fiyatlarla inşa edilemediği, fiyat çizelgesinde toplam maliyeti 318.391.540,28-TL olan 420 pozun, son derece düşük birim fiyatlara sahip olduğu, teklif edilen birim fiyatlar üzerinden 420 pozun her birinde yapılması gereken işlerin inşa edilemediği, bu 420 kalemin toplam maliyetinin, ihale fiyatının toplam tutarının %9,9'unu temsil etiği, ancak birim fiyat kırılımları, ihale fiyatının, bu 420 kalemde oluşan maliyet açığını kapatmak için yeterli bir marj içermediğini gösterdiği, ihale değerlendirme komisyonunca, EBRD Satın Alma Politikaları ve Kuralları'nın 3.27. paragrafı hükmüne göre, en düşük teklifin, makul şüphenin ötesinde isteklinin teklif edilen fiyattan sözleşmeyi ifa edemeyeceğini gösterdiği sonucuna varıldığı ve davacıların teklifinin reddedildiğinin ifade edildiği; 01/08/2019 tarihli İş Sözleşmeleri İçin Anormal Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Kılavuzu'nun III. Bölümünün "4. ALT Değerlendirme ve Açıklama Süreci" başlıklı kısmının 4. paragrafında, "Bir ALT'ın reddedilip reddedilmeyeceğine ilişkin tespit Bölüm III uyarınca yapılacaktır: SPDPW'nin aşağıdakileri ifade eden değerlendirme metodolojisi: "Müşterinin görüşüne göre, ekonomik açıdan en avantajlı fiyatlandırılmış ihale ile sonuçlanan ihale, ciddi şekilde dengesizse veya ön yüklenmişse veya anormal derecede düşük olduğu tespit edilmişse, müşteri, katılımcının teknik teklifinde sağlanan bilgilerle bu fiyatların iç tutarlılığını göstermek için katılımcıdan fiyat çizelgelerinin herhangi bir veya tüm kalemleri için ayrıntılı fiyat analizleri ve ek kanıtlar üretmesini isteyebilir. Fiyat analizlerinin değerlendirilmesinden sonra ve sözleşme nakit akışı tahminini göz önünde bulundurarak, müşterinin ihalenin hâlâ ciddi şekilde dengesiz olduğunu veya önden yüklendiğini düşünmesi durumunda müşteri endişelerini katılımcıya yazılı olarak açıklığa kavuşturacaktır. Katılımcının daha sonra, teklif edilen fiyat için sözleşmeyi yerine getirme kabiliyetini makul şüphenin ötesinde gösterememesi durumunda teklif yanıtsız olarak reddedilecektir."; Aynı bölümün "3. Adım" başlıklı kısmında; "Detaylı Açıklama ve İşler İçin Teklif Sahibinin Fiyat Analizleri Talebi: Teklif sahibinin ayrıntılı fiyat analizlerinin alınmasının ardından, işveren, teklif sahibinin kaynak girdilerine ilişkin tahminlerinin ve burada sağlanan işlerin fiyatlandırmasının işverenin ilgili varsayımlarıyla tutarlı olup olmadığını belirleyecektir. İşveren, teklif sahibinin fiyat analizlerinin herhangi bir maddesinde potansiyel bir eksiklik tespit ederse, işveren, teklif sahibinin fiyat analizlerini doğrulayacak uygun belgesel kanıtları içerebilecek teklif sahibinden daha fazla açıklama talep edecektir. İşverenin açıklama talebi, teklif sahibinin ilk fiyat analizlerinin ayrıntılı değerlendirilmesi sırasında belirlenen konulara odaklanacak ve işverenin, teklif sahibinin işlerle ilgili değerlendirmesinin anormal derecede düşük olabileceğini belirlediği temeli açıklığa kavuşturacaktır... Teklif Sahibinin Kaynak Girdileri Tahmininin Açıklığa Kavuşturulması: İşveren, teklif sahibinin işlerin belirli bir kısmıyla ilişkili bir kaynak girdisi tahmininin gerçekçi olmayabileceğini veya işverenin ilgili varsayımının büyük ölçüde altında olduğunu belirlerse, işveren, teklif sahibinden, teklif sahibinin aşağıdakilere sahip olduğu temeli işverenin memnuniyetine açıklığa kavuşturmasını isteyecektir: (a) İlgili kaynak girdisini tahmin etmek veya, (b)Temel iş programı düzenlemelerinin toplam ihale fiyatı dahilinde değiştirilebileceğini veya ikame edilebileceğini tespit etmek; Teklif sahibinin açıklaması, işverenin açıklama gerektirdiği işlerin bir kısmının gerçekleştirilmesi için gerekli olan işçilik gereksinimleri, malzeme kaynakları ve hacmi, inşaat tesisi ve ekipmanı, nakliye mesafeleri vb. tahminini içerebilir. Teklif Sahibinin Fiyatlandırma Tahmininin Açıklığa Kavuşturulması: İşveren, teklif sahibinin bir kaynak girdisinin maliyetine ilişkin tahmininin gerçekçi olmayabileceğini veya işverenin ilgili varsayımının büyük ölçüde altında olduğunu belirlerse, işveren, teklif sahibinden, işveren tarafından sorgulanan kaynak girdisi ile ilgili daha ayrıntılı fiyat analizleri de dahil olmak üzere ilgili kaynak girdisinin fiyatlandırmasını kanıtlayacak uygun kanıtlar sunmasını isteyecektir. Teklif sahibinin açıklaması, teklif sahibinin teklif edilen inşaat ekipmanına erişiminin niteliğinin bir açıklamasını, örneğin kiralama, satın alma sözleşmesi vb. ve teklif sahibinin ihale süresi boyunca ihale fiyatını belirlemek için kullandığı herhangi bir belgesel kanıtı da içerebilir." kurallarına yer verilmiştir. Olayda, davalı idarece davacılardan, teklif fiyatı içerisindeki 77 iş kalemine ait fiyat analizleri ve bunları destekleyici belgelerin istenildiği, sonrasında ise yukarıda belirtilen Kılavuz kuralları kapsamında davacılara endişelerin yazılı olarak bildirilmeksizin ve davacılara teklif edilen fiyat için sözleşmeyi yerine getirme kabiliyetinin ortaya konulması imkânı tanınmaksızın, tekliflerinin reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı; Öte yandan, idarece, anormal derece düşük teklif fiyatları içeren 77 kalem belirlendiği ve ALT Kılavuzu'nun "1. Adım" bölümü hükmüne istinaden bu 77 kalem açıklamasının firmadan istenildiği ve 1. Adımda istekliden inşaat ekipmanı, personel ve işçilik, malzemeler gibi kaynak girdilerin farklı hacim, sıralama, zamanlama ve kombinasyonlarının tahmini vb. beklenildiğinin belirtildiği, davacının sunduğu analizlerin 1. Adımı karşılamadığının savunulduğu görülmekle birlikte, Kılavuz'un bahse konu "1. Adım" bölümünde en düşük fiyatlı teklifte sunulan ön çalışma programının incelenerek ve proje sahasının özel koşullarını dikkate alarak gerçekçi olup olmadığını belirlemesi gerekirken, ön çalışma programının incelendiği ve proje sahasının özel koşullarının dikkate alındığına ilişkin de somut bir bilgi ve belgenin ortaya konulamadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle hukuka uygun aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu ihalenin idarenin uluslararası mali hukuk çerçevesinde tarafı olduğu bir sözleşme gereği yapıldığı ve uyuşmazlıkların bu rejime göre çözümlenmesi gerektiği, ilk derece mahkemesinin, bir kredi işleminin ulusal niteliği bulunmayan kurallara uygunluğunu inceleyerek uyuşmazlığı çözümlemesinin hukuka aykırı olduğu, dava konusu işlemin kesin ve yürütülebilir niteliğinin bulunmadığı, davacı ile davalı arasındaki uyuşmazlığın tabi olduğu hukuki rejim çerçevesinde çözümlendiği, aşırı düşük teklif değerlendirilmesinde iki aşamalı işlem yapma zorunluluğunun bulunmadığı, İhale Şartnamesi'nin 2.9. maddesi uyarınca, açıklama istenen teklifin “ciddi ölçüde dengesiz” veya “önden yüklenmiş” olarak tespit edilmesi durumunda iki aşamada, “anormal biçimde düşük” olması durumunda ise tek aşamada işlem tesis edileceği, Yapım Sözleşmeleri İçin Anormal Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Kılavuzu'nun da aynen bu şekilde olduğu, davacının anormal düşük teklif açıklamasının ihale dokümanı ve EBRD kurallarına aykırı olduğu, açıklamaların analiz formatına uymadığı, sadece proforma faturalara dayandığı ve açıklamalarının destekleyici kanıtlarının bulunmadığı, davacı şirketlerin analizlerindeki işçilik maliyetlerinin ihale tarihindeki saatlik asgari işçilik tutarından düşük olduğu, davacı şirketlerin sunduğu ön çalışma raporu ile anormal düşük teklif açıklamasında yer alan kaynak girdilerinin karşılaştırmalı olarak incelendiği ileri sürülmektedir. Müdahil tarafından, idarenin dava konusu işlemi tesis ederken uyguladığı kuralların bir bütün olarak ele alınması ve idarenin ihalenin safhalarını açıkladığı raporun ilgili kısımlarının da bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği, Yapım İşi Sözleşmeleri İçin Anormal Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Kılavuzu’nda teklifin ilk açıklama sonrasında hâlen ciddi şekilde dengesiz olduğunun veya önden yüklendiğinin düşünülmesi durumunda ikinci açıklama talebinin yapılacağının belirtildiği, Kılavuz'da anormal düşük teklif için ikinci açıklama istenmesine yönelik düzenleme yapılmadığı, kaldı ki davacılara ait şikâyet başvurusunun reddine ilişkin EBRD’nin davalı idareye gönderdiği 23/03/2022 tarihli yazıda da, Kılavuz'un makul şüphenin ötesinde, teklif fiyatının piyasa fiyatlarına kıyasla anormal düşük olup olmadığını belirlemek amacıyla anormal düşük tekliflerin değerlendirilmesi konusunda rehberlik sağlayan ancak ihale sürecini yöneten bir belge olmadığının belirtildiği, davacı şirketlerin teklifinin reddedilmesine ilişkin kararda EBRD kurallarına ve ihale dokümanlarına aykırılık bulunmadığı, davalı idarece proje özel koşulları da dikkate alınarak davacılar tarafından sunulan ön çalışma programının incelendiği ve davacıların teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin tüm gerekçelerin ve nedenlerin yer aldığı EBRD tarafından da incelenip uygun bulunan ‘İhale Değerlendirme Raporu ve Kazanan Firma Önerisi’ belgesinin bulunduğu, davacıların şikâyet başvurusuna yönelik EBRD’nin 23/03/2022 tarihli kararında da, sözleşmeye ilişkin ihale sürecinin sonucuyla ilgili davacıların şikâyetlerinin dikkatle incelendiği ve şikâyetin kabul edilemeyeceği sonucuna varıldığının belirtildiği ileri sürülmektedir. Davacı tarafından, anormal düşük teklif açıklamasının ihale dokümanına ve EBRD düzenlemelerine aykırı olmadığı, tekliflerinin reddedilmesi işleminin hukuka açıkça aykırı olduğu, davalı idarece bu konuda herhangi bir bilgi ve belgenin ortaya konulamadığı, ancak Mahkeme kararında bu husus incelenmeden hüküm verildiği, aşırı düşük teklif açıklamalarında kullanılan fiyat analizlerindeki girdi miktarı ve fiyatların nasıl, hangi belgelerle tevsik edileceğine ilişkin olarak ne Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası düzenlemelerinde ne Satın Alma Politikaları ve Kurallarında ne de Anormal (Aşırı) Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Kılavuzu'nda herhangi bir düzenleme bulunmadığı, dava konusu ihaleye ait dokümanda ve idare tarafından verilen anormal düşük teklif sorgulama yazısında da bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmadığından, anormal düşük teklif açıklaması yapacak isteklilere serbesti tanındığı, 13/09/2021 tarihli yazıya eklenen “Birim Fiyatların Detaylı Analizi için Örnek Form”da, “Doğrudan Maliyet”, “Malzemeler”, “Donanım”, “Şantiye Genel Giderleri” ve “Genel Merkez Genel Giderleri” bölümlerinden oluşan kısımlarda imalat girdilerine ve bu girdilere ilişkin miktarlara yer verilmediği, bu konuda da anormal düşük teklif açıklaması yapılacak isteklilere serbestinin tanındığı, 13/09/2021 tarihli yazıda da sadece “Lütfen ekteki formatı kullanarak aşağıdaki iş kalemlerine ait fiyat analizlerini ve destekleyici belgeleri (örn. tedarikçilerden proformalar) sağlayınız.” ibaresine yer verildiği, söz konusu örnek formda miktar/saat, birim oranı, açıklama ve birim belirtilmediği, aynı zamanda örnek formda işçi kalemlerine ilişkin işçilik için herhangi bir açıklama istenilmediği, söz konusu serbesti dâhilinde açıklama istenilen iş kalemlerine ilişkin fiyat analizleri ve destekleyici belgelerin 3. kişilerden alınan fiyat teklifleri olan proforma faturalar ile birlikte davalı idareye ayrıntılı olarak sunulduğu, yapılan açıklamaların ihale dokümanına ve EBRD düzenlemelerine uygun olduğu, idarenin elinde tekliflerinin reddedilmesine ilişkin teknik uzmanlar tarafından yapılmış bir inceleme, belge veya rapor dahi bulunmadığı, takdir yetkisi hukuka aykırı olarak kullanılarak ölçülülük ilkesinin de ihlâl edildiği, dava konusu işlemin eşit muamele ilkesi, düzenli idare ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir. TARAFLARIN SAVUNMALARI :Davacı tarafından, dava konusu işlemin kesin ve yürütülebilir niteliği olan tipik bir idari işlem niteliğinde olduğu, Türk idari yargı denetimine tabi olduğu, zorunlu bir idari başvuru yolunun öngörülmediği, davalı idarenin, ihale dokümanı ve EBRD düzenlemeleri uyarınca iki aşamalı yapması gereken anormal aşırı düşük teklif sorgulamasını tek aşamalı yaparak hukuka aykırılık oluşturduğu, ne ihale dokümanında ne de Kılavuz'da "ciddi ölçüde dengesiz teklif", "önden yüklenmiş teklif" veya "anormal biçimde düşük teklif" konusunda bir ayrım, açıklama ve tanımlama bulunmadığı, ihale dokümanının 2.9. maddesinin başlığının "dengesiz veya anormal ölçüde düşük teklifler" olduğu, Kılavuz'un başlığında da "anormal düşük tekliflerin (ALT) değerlendirilmesi" ibaresine yer verildiği, kaldı ki aşırı düşük sorgulama yazısının da hatalı olduğu, zira bu yazıda teklifin neye göre açıklanmasının istenildiğinin (ciddi ölçüde dengesiz teklif mi, önden yüklenmiş teklif mi, anormal biçimde düşük teklif mi) belirtilmediği, ihale dokümanında ve Kılavuz'un genelinde ve madde başlıklarında böyle bir ayrım ve tanımlamanın olmadığı, anormal düşük teklif açıklamasının iki aşamalı yapılması zorunluluğunun açıkça anlaşıldığı, anormal düşük teklif açıklamasının ihale dokümanına ve EBRD düzenlemelerine aykırı olmadığı, destekleyici belge olarak sadece tedarikçilerden proforma istenildiği, fiyat teklifinin iş kaleminin tamamına yönelik olmayacağına ilişkin EBRD düzenlemelerinde bu konuda kısıtlayıcı veya yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığı, ihale dokümanında ve EBRD düzenlemelerinde öngörülmeyen bir yöntem kullanılarak, sadece bir üstteki teklife ilişkin iş kalemlerine yönelik teklif fiyatları ile şirketlerinin teklif fiyatları kıyaslanarak tekliflerinin reddedildiği, açıklamalarının ihale dokümanına ve EBRD düzenlemelerine aykırı olduğunu ortaya koyan herhangi bir bilgi veya belgenin bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur. Davalı idare tarafından, davacıların sunduğu belgelerin analiz niteliğinde olmadığı, Kılavuz'un 4 numaralı başlığının beşinci paragrafı dikkate alınarak isteklilerin analizlerinde işçilik girdilerini göstermeleri ve bunun da işin yapılacağı yerde geçerli asgari ücretin altında olmamasının gerektiği, davacıların kendilerine tanınan serbestiyi yanlış anladığı, EBRD düzenlemelerine aykırı bir biçimde analiz girdilerine ait miktar ve fiyat belirtilmeksizin açıklama sunulduğu, davacı şirketlerin analizlerindeki işçilik maliyetlerinin ihale tarihindeki saatlik asgari işçilik tutarından düşük olduğu, davacıların proforma faturalarının girdi niteliğindeki mallara değil doğrudan yapım işlerine yönelik olduğu, davacıların anormal düşük teklif açıklamalarının EBRD mevzuatına aykırı olduğunun bizzat EBRD tarafından da tespit edildiği, ulusal ve uluslararası bütün kamu ihale ve idare hukuku kurallarına uygun işlem yapıldığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur. Müdahil tarafından, EBRD kurallarına göre açıklama istenilen iş kalemlerine ait düzenlenen fiyat analizlerinde analiz girdilerine ve bu girdilere ilişkin miktar ve fiyatlara ayrı ayrı yer verilmesi ve bu fiyat analizlerinin kanıtlayıcı bilgi ve belgelere dayalı olmasının gerektiği, davacılara tanınan serbestinin, açıklama istenilen iş kalemlerine yönelik düzenleyecekleri analizlerde ana maliyet bileşenlerini oluşturan girdi cinsleri ile bunlara ait miktar ve fiyatların kendileri tarafından belirlenmesi serbestisi olduğu, davacılar tarafından sunulan açıklamalar ve fiyat analizlerinin işin teklif edilen fiyat ile yapılabileceğini somut verilerle ve şüpheden uzak bir şekilde ortaya koymadığı, bilakis sunulan açıklama ve analizlerden işin davacılar tarafından teklif edilen fiyat ile ifa edilmeyeceğinin anlaşıldığı, davacıların analizlerinin ekinde sunduğu proforma faturaların davacıların iddiasının aksine teklif edilen fiyat ile işin yapılmasının mümkün olmadığını ortaya koyan bir başka evrak olduğu, davacıların teklifinin idarece reddedilmesinin hukuka ve ihale kurallarına uygun olduğu, idarece tesis edilen işlemin eşit muamele ilkesine ve belirlilik (düzenli idare) ilkesine aykırı olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ESRA ÖNAL ORAN'IN DÜŞÜNCESİ :Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davalının duruşma istemi yerinde görülmeyerek ve dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü: HUKUKİ DEĞERLENDİRME : İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; 1. Tarafların ve müdahilin temyiz istemlerinin reddine, 2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki İzmir 4. İdare Mahkemesi'nin 11/03/2022 tarih ve E:2022/4, K:2022/621 sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının ONANMASINA, 3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına, 4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahile iadesine, 5. Kullanılmayan 133,00-TL yürütmeyi durdurma harçlarının istemleri hâlinde davacıya, davalı idareye ve müdahile ayrı ayrı iadesine, 6. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine, 7. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 13/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.