Milyonlarca emeklinin gözü ocak ayında. Emekliler her geçen gün zorlaşan geçim şartları yüzünden zor günler yaşıyor.
Yaklaşık 17 milyon emekli 2024 yılının ilk zammının yapılacağı ocak ayını bekliyor. Ocakta hem enflasyona göre artışlar hem de refah payı öngörülüyor. Peki maaş artışı nasıl olacak?
KÖK MAAŞ NEDİR, NASIL HESAPLANIYOR?
Milliyet'e konuşan Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram şunları söyledi:
“Kök maaş emeklilerin ödedikleri prime göre almayı hak ettikleri en alt maaşlarıdır. Burada çalışan asgari ücretin üzerinde bir prim yatırdıysa daha fazla maaş alacak. Eğer asgari ücret düzeyinde maaş alıyorlarsa en düşük emekli maaşını alacaklar.
Kök maaş şu anda 7500 TL’nin altındaysa bu otomatik olarak 7500 TL’ye tamamlanıyor. Kök maaş herkesin yatırmış olduğu prime göre aldığı asıl maaştır.
MEMUR EMEKLİLERİNDE DE KÖK MAAŞ UYGULAMASI VAR MI?
Memur emeklilerine de kök maaş uygulaması var. Memurların maaşları asgari ücretin üzerinde olduğu için daha fazla prim yatırıldığı için memur emeklileri en düşük emekli maaşından daha fazla alıyor. Şu anda en düşük memur emeklisi maaşı 9 bin 876 TL. Onlar kendilerine yapılacak zamdan otomatik olarak faydalanır. Yüzde 50 artış yapılacaksa eğer 9 bin 876 TL üzerinden yüzde 50 zam alıyor.
SSK ve Bağkur emeklilerinde ise eğer zam alınacaksa ve burada kök maaş en düşük emekli maaşının altındaysa yüzde 50 zammın tamamı alınamayabiliyor. Örnek vermek gerekirse bir kişinin kök maaşı 6 bin TL ve altında ise son yapılan yüzde 25’lik zamdan faydalanamamıştı. 6 bin TL ve üzerinde maaş alan bir kişi ise yapılan zamdan faydalanabildi diyebiliriz.
EMEKLİYE OCAK ZAMMI KÖK MAAŞ ÜZERİNDEN Mİ HESAPLANACAK?
Emekliye ocak zammı kök maaş üzerinden hesaplanacak. Burada bütün emeklilere kök maaş üzerinden hesap yapılıyor. 1999 öncesinde kök maaş hesabı şuydu: Ödenen prime göre yapılıyordu. Emeklilikte aylık bağlama oranları değişti. 1999 ile 2008 arasında aylık bağlama oranları düştü. Enflasyon farkları getirildi. 1999 öncesine göre, 1999 ile 2008 arası maaş alanlar daha düşük maaş aldı.
2008 sonrasında aylık bağlama oranları düştü. Buna enflasyon, büyüme oranları gibi hususlar eklendi. 2008 sonrasında enflasyon ve büyüme oranlarına göre kişinin alabileceği maaş değişiyor.
Burada emeklilik sisteminin ele alınıp büyük bir reformla birlikte aylık bağlama oranlarının ve güncelleme katsayılarının yeniden revize edilmesi gerekiyor.
KÖK MAAŞ, EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI SEVİYESİNE EŞİTLENİR Mİ?
Kök maaşın en düşük seviyesine eklenmesi gerekir. Çünkü son yapılan yüzde 25’lik zam sonrasında 6 bin TL ve altında maaş alanlar zamdan faydalanamadı. Bir kişinin 6 binden daha fazla maaşı varsa zamdan faydalandı.
Yüksek enflasyonist dönemden geçiyoruz. Rusya-Ukrayna savaşı, pandemi, Orta Doğu’daki savaş gibi etkenler ekonomiyi olumsuz etkiledi. Bu da alınacak zam oranlarını belirliyor. Çünkü enflasyona göre maaş zamları belirleniyor.
Enflasyonla mücadele kapsamında 2024’ün Mayıs ayından itibaren dezenflasyonist sürece girilecek. Ocak ayında memur, emekli, asgari ücretlinin alacağı son yüksek zammın olacağını değerlendirebiliriz.
Ocak ayında zaten düşük kalan 7500 TL olan en düşük emekli maaşının artırılması, artırılan tutarın tüm kök maaşlara sabitlenmesi gerekiyor. Kök maaş, en düşük emekli maaşına sabitlenirse bundan sonraki yapılacak tüm oransal zamlardan faydalanılacak. O yüzden en düşük emekli maaşının kök maaş seviyesine eşitlenmesi gerekiyor.
OCAK AYINDA EMEKLİYE ZAM ORANI NASIL BELİRLENECEK?
Ocak ayında emekliye zam oranı, son 6 aylık enflasyona göre belirlenir. Şu anda yüzde 29.40'lık enflasyon farkı var. İki ayın enflasyon verisi henüz gelmedi. 2 aylık veri ile beraber yüzde 37-38 civarında enflasyon bekleniyor. Memur ve memur emeklilerimize toplu sözleşmeden kaynaklanan yüzde 9'luk fark ile birlikte yüzde 50'ye yakın artış bekleniyor.
