Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), 2021 yılı üretimden satışlara göre 100 büyük sanayi kuruluşu listesini açıklandı. Listede üretimi ve merkezi İzmir'de olan firmaların Türkiye genelindeki üretim rakamları değerlendirmeye alındı. Sıralamada STAR Rafineri A.Ş. geçen yılki liderliğini sürdürürken, sırayı TÜPRAŞ ve PETKİM A.Ş. takip etti. Daha sonra listenin ilk 10'unda sırasıyla İzmir Demir Çelik, Abalıoğlu Yağ Sanayi, Philsa Philip Morris, Abalıoğlu Lezita, JTI Tütün, Kocaer Haddecilik, Özkan Demir Çelik firmaları yer aldı. EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar verileri değerlendirerek, "2021 yılında 100 büyük firmaya ilişkin reel ve finansal temel göstergeler 2020 yılına göre daha olumlu gelişti ve bunun birkaç ana sebebi var. Pandeminin karanlık yüzünü gösterdiği 2020 yılındaki kötü performanstan dolayı olumlu baz etkisinin ortaya çıkması, bir başka deyişle referans yıl olarak 2020'nin oldukça kötü geçmesi, artan hammadde fiyatları ile lojistik maliyetleri ve ayrıca kur dalgalanmalarının getirdiği belirsizlik nedeniyle gerek üretim gerekse tüketim sürecinde talebin öne çekilmesi, yarının talebinin bugüne kaydırılması, ileriye dönük stok yapma ihtiyacı bunda etkili oldu" dedi. 'İLK 10 FİRMA SATIŞLARIN YÜZDE 64'ÜNÜ GERÇEKLEŞTİRİYOR' Anket çalışmasının 40 yıldır aralıksız devam ettiğini ifade eden Yorgancılar, "Üretimi İzmir dışında olan üyelerimiz çalışmaya dahil edilmedi. İzmir'de üretimi olup, merkezi farklı şehirlerde olan firmaların sadece İzmir rakamları alındı. Merkezi İzmir olup, sadece İzmir'de üretimi olan firma sayısı 62 olarak belirlendi. 100 büyük firmanın ihracatının yüzde 83,1'i kimya ve plastik, gıda, demir-çelik metal-döküm ve taşıt-otomotiv yan sanayi tarafından gerçekleştirilmiştir. İlk 10 firma, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının yüzde 64'ünü gerçekleştirmektedir. 100 büyük firma ihracatının üretimden satışlar içindeki payı yüzde 28 olup, net ithalatçı görünümünü artırarak korumaktadır. 100 büyük firma, 2020 yılında yüzde 15 azalan ihracatını, 2021 yılında pandemide artan talep etkisiyle yüzde 40 artırmayı başarmıştır. Yüzde 158 oranında artan ithalat, ihracatın ithalata bağımlılığını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır" diye konuştu. 'ARTAN DIŞ TALEP KARLILIĞA OLUMLU YANSIDI' Karlılık oranlarının işletme kaynaklarının ne ölçüde etkin kullanıldığını gösterdiğini söyleyen Yorgancılar, "Pandemi döneminde özellikle artan dış talep karlılığa olumlu yansımış ve oranı yüzde 3,3 seviyesine yükseltmiştir. Ancak, bu düzeyde karlılık oranı ile sermaye biriminin artması olası görünmemektedir. Ayrıca, bu oran hala 500 büyük firma karlılığının gerisindedir. Finansman yükü, KOBİ'lerimizde olduğu gibi 100 büyük firma için de en önemli sorundur. 2021 yılında firma beyanlarına göre faiz gideri yüzde 61, borçlar ise yüzde 73 oranında artarken, ana faaliyetlerinden elde edilen karın yüzde 73'ünün finansman giderlerine ayrılıyor olması önemli bir sorundur. Bu veriler de gelecek yıllar için bir ön uyarı niteliğinde" diye konuştu. 'BORÇLULUK RİSK OLUŞTURUYOR' Üretim ve ihracat artarken, ithalatın çok daha fazla artmaya devam ediyor olmasının cari açık ve ödemeler bilançosu krizi ihtimalini arttırdığını söyleyen Yorgancılar, "Yüksek oranlı kur artışına rağmen, bu durumun devam etmesi ekonomide yapısal değişim zorunluluğunu ortaya koymaktadır. Dışarıya olan bağımlılığımızı her alanda azaltmak zorundayız. Her geçen yıl daha da belirginleşen kaynak yapısındaki bozulma ve özkaynaklardan daha yüksek oranda artan borçluluk firmaların önünde risk oluşturmaya devam ediyor. Öte yandan 100 büyük firmamızın devreden KDV miktarı bir önceki yıla göre yüzde 96 oranında artarak 1 milyar 705 milyon 502 bin lira 087 kuruşa ulaşmıştır. Firmalar, bir yandan borçlarını artırırken diğer yandan devreden KDV ile devlete borç vermeye devam etmektedir. Konu acilen çözülmelidir" dedi. 'FİRMALAR FİNANSAL YÖNETİME ENERJİ VE ZAMAN AYIRIYOR' Firmaların toplam aktifleri içinde borç ve özkaynak payının, kaynak yapısındaki dengeyi göstermesi açısından önemli olduğunu söyleyen Yorgancılar, şöyle devam etti: "EBSO 100 büyük firmada aktifler içinde özkaynakların payı son 11 yılın en düşük düzeyine yüzde 18'e kadar geriledi. Bu oran, 2020 İSO 500'de yüzde 32'dir. Özkaynak yaratmada firmalar zorlanmaktadır. Kaynak yapısı içerisinde borçların oranının her yıl yükselerek yüzde 82'ye ulaşması, çarpıklığı göstermesi açısından da önemlidir. Yüksek oranda artan kur, artan maliyetler ve istikrarsız talep gelişmeleri mali açıdan kırılganlığı artırırken, borçlanmayı beslemektedir. Yıllar itibari ile artan bir şekilde faaliyetler borçla sürdürülmektedir. Diğer yandan, Reel sektörün dış borcu da 169 milyar dolar seviyesindedir. Bu koşullarda firmalar daha büyük bir enerji ve zamanı, üretim ve pazarlamaya değil, finansal yönetime ayırmak zorunda kalmaktadır."