Almanya’da iktidardaki koalisyonun göç reformu planlarının bir parçası olarak, İçişleri Bakanı Nancy Faeser, 23 Ağustos 2023 tarihinde, vatandaşlık yasasında yapılacak değişikliklere ilişkin bir taslak yayınladı. Faeser, “vatandaşlık yasasının modernizasyonu” olarak adlandırılan planının Almanya'yı göçmenler için daha cazip ve misafirperver hale getirmeyi amaçladığını söyledi.
HALİ HAZIRDAKİ VATANDAŞLIK ŞARTLARI NELER?
Halihazırda Alman vatandaşlık yasası beş kanaldan vatandaşlık veriyor: doğum (en az bir Alman ebeveynden), beyan, çocuklukta kazanma, Almanya'ya yeniden yerleşen yurt dışındaki Alman azınlık gruplarının üyeleri ve vatandaşlığa kabul (Einbürgerung). Yeni planda yapılan değişiklikler ise çoğunlukla vatandaşlığa geçişle, yani Almanya'da aralarında Türklerin de bulunduğu 11,6 milyon yabancı vatandaşın yeni bir vatandaşlık edinme süreciyle ilgili…
Mevcut yasaya göre, vatandaşlığa kabul yoluyla vatandaşlık, üst düzey cezai suçlardan mahkum olmamış veya halen kovuşturmaya uğramamış, kalacak bir yer temin etmiş ve “Alman yaşam tarzına entegrasyon” sağlamış yabancılar için geçerlidir.
Ayrıca, bu kişilerin en az üç yıl boyunca Alman bir eşle birlikte yaşamış olmaları veya en az 8 yıl boyunca Almanya'da yaşamış olmaları ve bu süre zarfında kamu güvenliği ve düzeni için herhangi bir tehdit oluşturmamaları; kendilerini ve bakmakla yükümlü oldukları kişileri sosyal yardım almadan geçindirebileceklerini kanıtlamaları; önceki vatandaşlıklarından vazgeçmeleri ve Almanca ve yurttaşlık bilgisi konusunda “yeterli bilgiye'”sahip olduklarını göstermeleri gerekmektedir.
YENİ YASAYLA ALMAN VATANDAŞLIĞI İÇİN HANGİ ŞARTLAR DEĞİŞECEK?
Yakın zamanda yayınlanan taslakta önerilen değişiklikler ise şu şekilde:
-Eski Gastarbeiterlar için vatandaşlık testlerinden feragat edilmesi ve dil yeterlilik şartlarının azaltılması. (Gastarbeiter sözcüğü, 1950'li yıllarda Batı Almanya'da yüksek sayısal oranda yurtdışından talep edilen popüler işgücü dolayımında ortaya çıkmış Almanca bir tanımlamadır. Popüler iktisadi boyutunda zamanla anlamını yitiren ama dönem itibarıyla da tarihte yerini bulan Gastarbeiter sözcüğü “Konuk işçi” anlamına gelir. )
-Almanya'da doğan çocuklar için, ebeveynlerden en az birinin beş yıldır Almanya'da yaşaması ve süresiz oturum sahibi olması koşuluyla otomatik vatandaşlık.
-Asgari ikamet süresinin sekiz yıldan beş yıla indirilmesi
-Önceki vatandaşlıktan vazgeçme şartının kaldırılması ve çifte vatandaşlık hakkı.
Almanya çoklu vatandaşlığı kabul etme konusunda dünyanın büyük bir kısmının gerisinde kalıyor. Maastricht Üniversitesi'nin Küresel Çifte Vatandaşlık Veritabanı'na göre, ülkelerin yüzde 76'sından fazlası çoğul vatandaşlığa yönelik olumlu bir politikaya sahip. Veri tabanı, son birkaç on yılda çoklu vatandaşlığın kabulünde istikrarlı bir artış olduğunu gösteriyor.
"ÖNCEKİ VATANDAŞLIĞI KAYBETMEK TÜRKLER İÇİN BİR SORUN"
Başta Türkler olmak üzere Almanya'da yaşayan pek çok kişi için asıl vatandaşlıktan çıkmak, aile ile teması tehlikeye atmak ve kişisel kimlik duygusunu kaybetmek gibi birçok soruna yol açabilir. Almanya'da kaç yabancının asıl vatandaşlığını korumak için vatandaşlığa geçtikten kaçındığını tespit etmek zor olsa da, bunların 5,3 milyonu uzun süredir (yani en az 10 yıldır
Tekin, “Almanya’da doğdum, burada okula gittim, her şeye rağmen oy kullanamıyorum. İkinci bir pasaporta izin verilir verilmez, bunun için başvuracağım.” dedi. Almanya'da aşırı sağın yükselişini özellikle endişe verici bulan Tekin, “'Şu anda Almanya'da kendimi çok huzursuz hissediyorum. Her üç kişiden biri AfD'ye oy veriyor ve dolayısıyla gizli bir Nazi gibi görünüyor. Değişimi demokratik yollarla gerçekleştirme konusundaki güçsüzlük, her iki vatandaşlığın da önemini vurguluyor.” dedi.
Bununla birlikte, Türk vatandaşları 1,5 milyon ile ülkedeki en büyük Alman olmayan azınlığı oluşturuyor. Almanya'da yaşayan 85 milyon kişinin tamamı oy kullanma hakkına sahip olsaydı, oy kullanan nüfusun yüzde 1,8'ini, toplamda ise yüzde 14'ünü yabancılar oluşturacaktı.
YENİ YASA ALMAN SİYASETİNİ NASIL ETKİLEYECEK?
Hızlandırılmış vatandaşlığa kabulün Alman siyaset sahnesine nasıl yansıyacağı henüz belli değil, ancak temsil edilen partiler geçtiğimiz Mayıs ayında teklif edilen değişiklik taslaklarına ilişkin pozisyonlarını paylaştılar. İktidardaki koalisyonun içinden Yeşiller Partisi, değişikliklerin Almanya'yı “daha cazip” bir göç merkezi haline getireceğini umuyor. SPD çifte vatandaşlık ihtiyacına vurgu yaparken, FDP vatandaşlığa giden yolun kolaylaştırılması için motivasyon olarak öncelikle görünürdeki işgücü krizini gösterdi.
Alman Sol Partisi (Die Linke) Almanya'da göç artarken vatandaşlığa kabul oranlarının durgunlaştığına dikkat çekiyor. Parti, sosyoekonomik statü, dil becerileri ve yurttaşlık testlerine dayalı olarak vatandaşlıktan dışlanmaya karşı çıkıyor ve çifte vatandaşlık hakkının uygulanmasını destekliyor.
Onlara göre, başvuru sahiplerinin haklı olarak sosyal yardım aldıkları için vatandaşlıklarının reddedilmesi gerekmeyecek. Buna ek olarak, yeni değişiklikler arasında, aralarında mükemmel okul başarısı, C1 dil bilgisi ve gönüllü çabaların da bulunduğu 'özel entegrasyon çabaları' için ikamet süresinin 5 yıldan 3 yıla indirilmesi de yer alıyor. Başvuru sahiplerinin sıradan Almanlara uygulanmayan koşulları yerine getirmeleri gerekiyor.
YENİ VATANDAŞLIK YASASI NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Taslak şu anda değişikliklerin önerilebileceği Federal Meclis'te. Yasanın yürürlüğe gireceği resmi tarihler henüz açıklanmadı, ancak BMI yasanın 2024 yılının ilk altı ayında tamamlanacağını öngörüyor.
Tekin, evleri olarak adlandırdıkları ülkenin vatandaşı olmayı sabırsızlıkla beklerken, siyasetten dışlanmalarından duyduğu hayal kırıklığını şöyle dile getirdi:
"Burada ne başardığımın bir önemi yok, kağıt üzerinde Alman olmadığım sürece karar alma süreçlerine katılamıyorum. Geleceğim başkalarının ellerinde. Bu hiç de iyi görünmüyor. Almanya bana aidiyet hissi vermiyor. Resmi olarak Alman olsam bile, burada doğup büyümüş olmama rağmen başkaları için hala yabancı olacağım. Türkiye'de ise bir Almancıyım. Almanya'da Alman değilim, Türkiye'de Türk değilim, Tekin'im."
